Giảm áp lực cho ngân hàng
Để đạt mức tăng trưởng nhanh trong giai đoạn tiếp theo, Việt Nam phải có sự thay đổi lớn về tư duy và cách thức vận hành nền kinh tế. Giảm áp lực cho ngân hàng và tăng nội lực cho thị trường vốn là hai điểm đáng chú ý trong Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân.
Không chỉ với các doanh nghiệp sản xuất, Nghị quyết này mang đến sự kỳ vọng lớn với giới đầu tư. Một trong số đó là việc phải tái cấu trúc dòng vốn đầu tư theo hướng dài hạn, bền vững hơn với so với dòng chảy tín dụng ngắn hạn truyền thống, từ đó giúp tháo gỡ nút thắt kéo dài qua nhiều thập kỷ là thiếu vốn dài hạn để mở rộng sản xuất.
Nghị quyết 68 được ví như chìa khóa mở ra cánh cửa tiếp cận nguồn vốn dài hạn cho doanh nghiệp tư nhân
ẢNH: NGỌC THẮNG
"Nghị quyết 68 được kỳ vọng sẽ là đòn bẩy giúp Việt Nam thoát bẫy thu nhập trung bình, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045. Tuy nhiên, hiện nay, dòng vốn cho doanh nghiệp tư nhân chủ yếu đến từ ngân hàng, trong khi xu hướng tại các quốc gia phát triển là vốn cổ phần đóng vai trò chính, với vốn ngân hàng chỉ là nguồn bổ trợ", bà Nguyễn Thị Diệu Phương - Phó Giám đốc điều hành Tập đoàn VinaCapital cho biết.
Không chỉ phụ thuộc ngân hàng ngày càng nhiều hơn, điều đáng lưu ý là dòng vốn đầu tư dài hạn lại đến nhiều từ vốn huy động kỳ hạn ngắn. Thống kê của Ngân hàng Nhà nước cho thấy tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn của khối ngân hàng thương mại cổ phần tính đến cuối năm 2023 là 39,87%, vẫn cao hơn đáng kể so với con số 31,01% vào cuối năm 2019, thời điểm trước khi xảy ra dịch Covid-19.
Trong nhiều cuộc họp với Chính phủ hay ban ngành, đại diện Ngân hàng Nhà nước luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của thị trường vốn, nhưng bản thân các ngân hàng khó có thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu vốn dài hạn của thị trường.
Đầu tư dài hạn của doanh nghiệp nếu phụ thuộc nhiều vào tài trợ ngắn hạn sẽ mang lại rủi ro cho tất cả các bên. Với cơ quan quản lý là rủi ro an toàn vốn của cả hệ thống, với ngân hàng là nợ xấu, trong khi doanh nghiệp tư nhân cũng phải chịu ảnh hưởng theo, một là khó tiếp cận vốn, hoặc phải chấp nhận mức lãi suất không mấy dễ chịu.
Khơi thông nguồn vốn dài hạn
Các chuyên gia cho rằng Nghị quyết 68 sẽ là động lực quan trọng góp phần định hình dòng chảy vốn đầu tư, là chất xúc tác tăng trưởng kinh tế trong giai đoạn mới.
Đầu tiên là đẩy mạnh phát triển thị trường vốn, bao gồm thị trường cổ phiếu và trái phiếu, là kênh quan trọng góp phần cung cấp nguồn vốn dài hạn cho doanh nghiệp.
Một số doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh một phần nhờ nguồn vốn từ các quỹ đầu tư tư nhân
ẢNH: CTV
Hiện nay, Bộ Tài chính và các cơ quan quản lý trực tiếp thị trường vốn cũng đang đẩy nhanh sự thay đổi theo hướng tích cực. Đầu tháng 5 vừa qua, Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM chính thức vận hành hệ thống giao dịch mới KRX suôn sẻ, cũng như nỗ lực thúc đẩy cho việc nâng hạng thị trường trong thời gian tới. Tương tự, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang sửa đổi, bổ sung hoàn thiện nhiều quy định cần thiết.
Tiềm năng thị trường vốn của Việt Nam vẫn còn rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh Nghị quyết 68 khuyến khích sự phát triển các công cụ tài chính mới, bao gồm đa dạng sản phẩm, cũng như sự tham gia nhiều hơn của các định chế tài chính.
Việc dẫn dòng vốn nội địa đi vào sản xuất không thể thiếu vai trò của các quỹ đầu tư tư nhân, lực lượng góp phần tái phân bổ nguồn lực tài chính của xã hội. Sau gần 40 năm kể từ dấu mốc Đổi mới, Việt Nam đã có nhiều tên tuổi doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh từ nguồn vốn của các quỹ đầu tư. Điển hình như Công ty cổ phần thép Hòa Phát. Giá trị vốn hóa của công ty cuối năm 2024 đã tăng 13,6 lần so với lúc lên sàn năm 2007. Đây cũng là thời điểm mà VOF, một quỹ đầu tư của VinaCapital, đầu tư 47 triệu USD (tương đương 5% giá trị vốn hóa khi đó) để xây dựng khu liên hợp sản xuất thép tích hợp.
Tương tự, Tập đoàn Kido đã tận dụng nguồn vốn từ VinaCapital để mở rộng quy mô và cạnh tranh với các thương hiệu quốc tế trong ngành hàng tiêu dùng; Công ty Khang Điền nổi trội trên thị trường bất động sản với nhiều dự án lớn...
Có thể nói rằng, thế hệ doanh nghiệp tư nhân lớn đầu tiên đã hình thành nhờ nguồn vốn từ các quỹ đầu tư tư nhân, sau đó mở rộng đến thị trường cổ phiếu và trái phiếu. Trong giai đoạn phát triển mới, Nghị quyết 68 được các quỹ đầu tư đánh giá sẽ là động lực khơi dậy tiềm năng đầu tư mạnh mẽ từ các quỹ trong và ngoài nước, tiếp đó là đẩy mạnh hoạt động rót vốn vào các doanh nghiệp tư nhân.
"Nghị quyết 68 nhấn mạnh việc hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực quản trị, xây dựng hệ thống tài chính minh bạch, chuẩn hóa chế độ kế toán, kiểm toán, và tăng cường uy tín để tiếp cận các nguồn lực tài chính. Đây là lợi thế lớn, tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân thu hút dòng vốn từ các quỹ đầu tư như VinaCapital", bà Nguyễn Thị Diệu Phương nói.
Theo bà Phương, việc khơi thông nguồn vốn trong giai đoạn mới này sẽ đóng vai trò chủ đạo trong việc hỗ trợ đổi mới sáng tạo, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, và phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn như công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo, và bán dẫn trong thập kỷ tới, góp phần định vị Việt Nam là trung tâm đổi mới sáng tạo trong khu vực. Việt Nam đang đứng trước một cơ hội vàng để khơi thông dòng chảy nguồn vốn đầu tư nội địa, thông qua việc kết hợp nhiều chính sách vĩ mô khác nhau, đi cùng thúc đẩy sự phát triển chuyên nghiệp của thị trường vốn và sự tham gia tích cực của các quỹ đầu tư nội địa. Nếu tận dụng tốt, dòng vốn đầu tư giai đoạn bản lề này sẽ giúp khu vực tư nhân bứt phá, hình thành thế hệ doanh nghiệp nổi bật tiếp theo.
