Giảm thủ tục, tăng cạnh tranh cho doanh nghiệp
Trong dự thảo luật Xây dựng sửa đổi đang lấy ý kiến, Bộ Xây dựng đề xuất áp dụng nguyên tắc: từ giai đoạn chuẩn bị đến khi khởi công công trình xây dựng hoặc dự án, cơ quan quản lý chỉ kiểm soát một lần. Nâng cao trách nhiệm của đơn vị tư vấn thiết kế trong việc đảm bảo an toàn công trình, cơ quan cấp phép chỉ thực hiện kiểm tra kết quả thực hiện của tư vấn. Thủ tục xin phép xây dựng sẽ được thực hiện trực tuyến toàn trình. Thời gian xin cấp phép xây dựng tối đa 7 ngày làm việc.
Đề xuất rút ngắn thời gian cấp phép xây dựng nhận được sự quan tâm rất lớn từ các doanh nghiệp
ẢNH: ĐÌNH SƠN
Đề xuất này nhận được sự quan tâm hưởng ứng rất lớn từ các doanh nghiệp, bởi hiện nay dù luật quy định 20 ngày làm việc đối với dự án bất động sản, nhưng để xin được một giấy phép xây dựng, doanh nghiệp thường phải chờ cả tháng, thậm chí nửa năm vẫn chưa xong. Trong khi dự án trễ một ngày đồng nghĩa với chi phí đội lên, tiến độ thi công bị kéo dài, dòng vốn đầu tư bị tắc nghẽn, không có sản phẩm đưa ra thị trường... Chính vì vậy, việc rút ngắn thời gian xin cấp phép xây dựng xuống chỉ còn tối đa 7 ngày mang lại nhiều kỳ vọng cho doanh nghiệp như tiết kiệm chi phí cơ hội, đồng thời nâng sức cạnh tranh trong thu hút đầu tư.
Tuy nhiên, câu hỏi lớn đặt ra là việc này có thực hiện được không. Bởi theo lãnh đạo một tập đoàn bất động sản tại TP.HCM, muốn thực hiện được theo đề xuất của Bộ Xây dựng, cần ít nhất ba điều kiện: hồ sơ phải được số hóa; dữ liệu quy hoạch, hạ tầng phải minh bạch và đầy đủ; cán bộ phải được phân quyền rõ ràng, xử lý trên tinh thần phục vụ thay vì xin - cho. Nếu không, 7 ngày chỉ nằm trên... giấy. Thực tế hiện nay hồ sơ xin phép xây dựng ở VN thường thiếu hoặc sai quy chuẩn, dẫn đến phải bổ sung tới lui nên kéo dài thời gian.
Chưa kể quy định liên quan đất đai, môi trường, PCCC… vẫn chồng chéo. Nếu các thủ tục này chưa được gom lại, khó lòng bảo đảm thời hạn 7 ngày. Điều lo ngại nữa là nếu chạy theo thời gian, chạy theo quy trình ISO, cán bộ có thể "cấp phép nhanh" nhưng kèm điều kiện bổ sung sau, vô tình đẩy rủi ro về phía doanh nghiệp.
Một số công trình không phải cấp giấy phép xây dựng
Hiện các dự án như dự án thuộc bí mật nhà nước, khẩn cấp, đầu tư công đặc biệt thì không phải cấp giấy phép xây dựng. Bộ Xây dựng đề xuất mở rộng diện miễn giấy phép đến tất cả các công trình thuộc đối tượng thẩm định tại cơ quan chuyên môn về xây dựng như: công trình thuộc dự án đầu tư công, dự án PPP, dự án đầu tư kinh doanh quy mô lớn hoặc công trình có ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng. Đối với các công trình còn lại, cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng thực hiện quản lý thông qua thủ tục cấp giấy phép xây dựng. Theo luật Xây dựng 2014, thời gian cấp phép xây dựng đối nhà ở riêng lẻ là 15 ngày từ thời điểm cơ quan quản lý nhận hồ sơ, và các công trình khác là 20 ngày.
"Doanh nghiệp rất mong muốn quy định 7 ngày được thực hiện, vì mỗi ngày chậm là chúng tôi mất tiền. Nhưng nếu không cải cách đồng bộ, đặc biệt là gom các thủ tục liên quan thành một đầu mối, thì 7 ngày gần như bất khả thi", vị lãnh đạo tập đoàn bất động sản nói trên nhận định.
Ông Lê Hữu Nghĩa, Phó chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, cũng bày tỏ băn khoăn nhưng vẫn cho rằng nếu quyết tâm, cố gắng thì chắc chắn cơ quan quản lý có thể làm được và như vậy quá tốt cho doanh nghiệp, người dân.
Tiến tới bỏ giấy phép xây dựng
Một nguyên lãnh đạo Sở Xây dựng TP.HCM phân tích: Mục tiêu của cải cách hành chính không chỉ là rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục, mà trước hết vẫn là lựa chọn thủ tục. Thủ tục nào tư nhân và hội nghề nghiệp tự làm được, tự chịu trách nhiệm thì để họ làm, cái nào thuộc thẩm quyền của nhà nước thì nhà nước làm. Bởi thực tế có những việc cán bộ tiếp nhận và xử lý hồ sơ không làm được như thẩm định các bản vẽ thiết kế. Đồng thời muốn rút gọn thời gian thì phải rút gọn thủ tục, hồ sơ xin cấp phép xây dựng nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho chủ đầu tư thực hiện nghĩa vụ của mình.
Do vậy theo vị này, cấp phép xây dựng chỉ nên là một thủ tục hành chính mang tính bảo chứng của nhà nước về tính hợp pháp của công trình khi khởi công xây dựng một dự án. Nghĩa là cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền chỉ cần kiểm tra tính hợp pháp về quyền sử dụng đất, kiểm tra tính phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng, kiểm tra các thiết kế do đơn vị tư vấn thực hiện và chịu trách nhiệm có đảm bảo, phù hợp với pháp luật hay không. Khi xác định chủ đầu tư đã thực hiện và bảo đảm các điều kiện theo quy định thì cơ quan nhà nước cho phép khởi công xây dựng mà không cần xin phép xây dựng. Như vậy, thủ tục cấp phép xây dựng sẽ được rút gọn rất nhiều và tất nhiên thời gian thực hiện sẽ được rút ngắn tương ứng.
"Nếu theo hướng trên thì 7 ngày là khả thi, còn ngược lại nếu các thủ tục về cấp phép xây dựng vẫn không có gì thay đổi thì việc rút ngắn thời gian là không khả thi. Nỗ lực trong công tác cải cách thủ tục hành chính là chuyển hóa việc cấp giấy phép xây dựng, từ một thủ tục hành chính phải mất nhiều thời gian và phiền phức, sang một thủ tục mang tính bảo chứng về sự an toàn pháp lý và kỹ thuật cho người dân và chủ đầu tư", vị này nói thêm.
Đồng quan điểm, kiến trúc sư Trần Tuấn cũng cho rằng rút ngắn thời gian cấp phép chỉ là phần ngọn, muốn giải quyết tận gốc phải tiến tới miễn cấp phép xây dựng. Bởi một dự án khi triển khai phải xin phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500. Quy hoạch 1/500 của dự án thể hiện chi tiết chiều cao công trình, hệ số sử dụng đất, kiến trúc công trình, bố cục mặt bằng tổng thể, cấu trúc hạ tầng kỹ thuật và xã hội, kiến trúc cho từng căn hộ và toàn khu, cũng như các yêu cầu về không gian, cây xanh, mặt nước. Bản quy hoạch này là cơ sở quan trọng để lập dự án đầu tư, cấp giấy phép xây dựng, quản lý đầu tư xây dựng và là căn cứ để giải quyết tranh chấp, đền bù...
Trong khi đó, hồ sơ xin cấp phép xây dựng cũng gần giống với hồ sơ xin duyệt quy hoạch 1/500. Chính vì vậy, dự án khi đã được duyệt quy hoạch 1/500 cần bỏ luôn bước xin phép xây dựng, chỉ cần ra thông báo cho phép khởi công xây dựng là xong.
"7 ngày là một mục tiêu tham vọng. Nó khả thi nếu gắn với chuyển đổi số, dữ liệu mở và cải cách đồng bộ. Nhưng trước mắt, có lẽ nên áp dụng trước cho những hồ sơ đầy đủ, ở những địa phương đã hoàn thiện hệ thống số hóa, tiến tới bỏ giấy phép xây dựng đối với dự án đã có quy hoạch 1/500 như miễn giấy phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ. Làm được như vậy, cải cách thủ tục hành chính mới thực sự có ý nghĩa, chứ không chỉ dừng lại ở một khẩu hiệu đẹp", kiến trúc sư Trần Tuấn cho hay.
