Kinh doanh phải chịu quy luật cung cầu...
Cục Quản lý và phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương) vừa phát thông báo trước tình trạng chiết khấu của các doanh nghiệp (DN) kinh doanh xăng dầu tăng giảm với biên độ mạnh trong thời gian qua do tác động của cuộc xung đột ở Trung Đông. Cụ thể, trong 2 tuần qua, tình hình Trung Đông khiến giá xăng dầu thế giới tăng cao, gây nguy cơ gián đoạn nguồn cung. Điều này dẫn tới có thời điểm thương nhân đầu mối trong nước giảm mức chiết khấu xăng dầu cho đại lý xuống còn 500 đồng, 100 - 200 đồng/lít. Tuy nhiên, đến ngày 25.6, Cục này nhấn mạnh, do có những tín hiệu tích cực từ việc đàm phán ở khu vực Trung Đông nên giá xăng dầu đã giảm, kéo giảm nguy cơ thiếu hụt nguồn cung nên chiết khấu của các DN đầu mối tăng trở lại.
Theo một số DN bán lẻ, cần thu hẹp chu kỳ điều chỉnh giá 2 lần/tuần
Ảnh: Nhật Thịnh
Dẫn chứng mức chiết khấu của thương nhân đầu mối về cho đại lý và bán lẻ trong ngày 30.6 tăng vọt, cơ quan quản lý về xăng dầu cho rằng các đại lý và cửa hàng bán lẻ xăng dầu khi tham gia kinh doanh trên thị trường cần phải chấp nhận quy luật của thị trường, chịu sự điều tiết của thị trường (cung, cầu, giá cả), do vậy cần phải có kế hoạch kinh doanh để ứng phó khi thị trường có biến động. Cụ thể, Cục Quản lý và phát triển thị trường trong nước dẫn chứng chỉ trong ngày cuối tháng 6 vừa qua, các công ty đầu mối xăng dầu như Công ty Phúc Lâm đã đưa ra mức chiết khấu cho bán lẻ là 2.600 đồng/lít; Tổng công ty Xăng dầu quân đội dao động từ 1.800 - 2.300 đồng/lít (tùy vùng); Tổng công ty Dầu VN ở mức 2.300 - 2.400 đồng/lít; Saigon Petro có mức chiết khấu với xăng và dầu từ 1.400 - 1.600 đồng/lít; Petrolimex từ 1.700 - 1.900 đồng/lít (tùy mặt hàng).
Cơ quan này cũng cho hay khi giá dầu thế giới tăng hoặc dự báo tăng cao, nguồn cung trở nên khan hiếm, các công ty bán lẻ có thể phải chấp nhận mức chiết khấu thấp, thậm chí có thể là chiết khấu âm, nhưng vẫn phải nhập hàng để duy trì hoạt động kinh doanh, và sẽ được bù lại khi hưởng mức chiết khấu cao.
Ngoài ra, theo Cục, trong hoạt động kinh doanh, mức chiết khấu là khoản DN bán giảm giá cho khách hàng mua với khối lượng lớn. Còn trong kinh doanh xăng dầu, mức chiết khấu là mức giảm giá của DN bán xăng dầu cho DN mua xăng dầu so với giá bán lẻ xăng dầu. "Mức chiết khấu được các DN bán xăng dầu điều chỉnh linh hoạt (phản ánh tính thị trường), phụ thuộc biến động của cung cầu, giá cả trên thị trường thế giới và trong nước. Các quy định của pháp luật hiện hành về kinh doanh xăng dầu ở VN đều không quy định về mức chiết khấu", cơ quan này nhấn mạnh và cho rằng chiết khấu cao hay thấp phụ thuộc vào mối quan hệ kinh doanh của DN, hợp đồng kinh doanh giữa các DN với nhau.
Dẫn Nghị định 80/2023 của Chính phủ sửa đổi một số điều của Nghị định 95/2021 và Nghị định 83/2014 về kinh doanh xăng dầu, cho phép các đại lý bán lẻ xăng dầu được ký hợp đồng làm đại lý cho 3 thương nhân đầu mối hoặc thương nhân phân phối xăng dầu, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước khẳng định quy định mới đã mở ra cho các đại lý bán lẻ xăng dầu nhiều lựa chọn nguồn hàng cung cấp hơn. Các đại lý bán lẻ xăng dầu sẽ lựa chọn các thương nhân cung cấp hàng cho mình với mức chiết khấu hợp lý.
Kiến nghị thí điểm cho điều chỉnh 2 lần/tuần
Trước đó, trước kỳ điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu theo dự báo tăng mạnh theo giá thế giới, nhiều DN bán lẻ và đại lý xăng dầu phản ánh mức chiết khấu xăng dầu tại một số kho duy trì ở mức rất thấp 100 - 200 đồng/lít, thậm chí có nơi chiết khấu về 0 đồng trong nhiều ngày liên tiếp. Ngày 28.6, tức 2 ngày trước thời điểm Cục Quản lý và phát triển thị trường trong nước dẫn chứng cho rằng mức chiết khấu đã tăng mạnh, trao đổi với Thanh Niên, ông Nguyễn Xuân Thắng, Giám đốc Công ty xăng dầu Âu Hải Phát (Lâm Đồng), cho biết trong rất nhiều ngày, chiết khấu giảm còn 0 đồng, khiến DN lỗ nặng từ 700 - 1.000 đồng/lít.
"Vấn đề là cứ sáng chiết khấu rất thấp rồi sau 15 giờ ngày thứ năm, sau khi giá được điều chỉnh tăng, lập tức đầu mối đẩy chiết khấu lên rất cao "như phim". Chúng tôi thuộc hệ thống phân phối xăng dầu, tại sao lại bị "quay như chong chóng" bởi đầu mối? Trước 15 giờ tại sao đầu mối không giữ mức chiết khấu 1.000 đồng/lít mà kéo xuống sát mức 0 đồng. Thường cứ mỗi lần chiết khấu bị "bóp" là biết giá xăng dầu chuẩn bị tăng mạnh. Sau tăng, chiết khấu mới được đẩy lên, DN bán lẻ không tài nào xoay xở kịp. Trong thực tế, có những bất cập đang phát sinh trong cơ chế điều hành xăng dầu, khiến giá xăng dầu không theo thị trường, đặc biệt khi giá có biến động, nên gặp rủi ro rất lớn về giá", ông Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh.
Không đồng ý với lý giải của cơ quan quản lý, ông Giang Chấn Tây, chủ một hệ thống bán lẻ xăng dầu tại Vĩnh Long, nói cơ chế quản lý giá xăng dầu đang khiến DN bán lẻ rơi vào thế bất lợi. Đó là giá bán lẻ xăng dầu 7 ngày mới được điều chỉnh một lần, trong khi giá DN mua vào thay đổi theo thị trường từng ngày, thậm chí từng giờ.
Trong kiến nghị gửi đến các cơ quan quản lý mới đây, ông Tây đề xuất một số giải pháp. Cụ thể, trước mắt cơ quan quản lý cho chu kỳ điều chỉnh giá bán lẻ về 2 lần/tuần, chẳng hạn vào 15 giờ ngày thứ ba và 15 giờ ngày thứ sáu hằng tuần. Có như vậy, giá trong nước mới tiệm cận với giá thế giới. Sau thời gian 3 - 4 tháng, điều chỉnh giá bán lẻ theo sự điều chỉnh giá bán buôn của đầu mối. Tức là khi thương nhân đầu mối điều chỉnh tăng/giảm giá bán buôn thì DN bán lẻ phải được điều chỉnh giá bán lẻ ngay lập tức.
Bà Nguyễn Thị Sinh, Giám đốc Công ty xăng dầu phía bắc, thì cho rằng giá nên được điều chỉnh hằng ngày và DN bán lẻ cần được tham gia quy trình điều chỉnh giá...
DN đầu mối được điều chỉnh giá bán linh hoạt nhằm đảm bảo lợi nhuận, bằng chứng là cho chiết khấu nhảy múa, tăng giảm liên tục. Trong khi đó, DN bán lẻ chỉ biết lấy hàng về bán và im lặng chịu lỗ. Chúng tôi bán giá cố định trong 7 ngày, kể cả khi chiết khấu "được ban phát" 0 đồng. Cho lấy nhiều nguồn nhưng không có sự chênh lệch cạnh tranh mà chỉ là mức chiết khấu ban phát như nhau.
Ông Giang Chấn Tây, chủ một hệ thống bán lẻ xăng dầu tại Vĩnh Long
