Nghị quyết 68 gọi tên tài sản vô hình
Đồng chủ trì diễn đàn, luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch Công ty Luật TNHH Trương Anh Tú (TAT Law Firm), cho biết nước ta đang bước vào thời đại mới, nơi tài sản vô hình như thương hiệu, dữ liệu, phần mềm, giải pháp kỹ thuật và thuật toán trở thành "mỏ vàng" thực sự của nền kinh tế.
Ông Đặng Ngọc Luyến, Tổng biên tập Tạp chí Luật sư Việt Nam (trái), và luật sư Trương Anh Tú chủ trì diễn đàn
ẢNH: TRẦN CƯỜNG
Song, nhiều tổ chức, doanh nghiệp trong nước vẫn chưa chú trọng tới việc định giá và bảo vệ đúng mức tài sản này, trong khi giá trị tài sản vô hình toàn cầu đã vượt mốc 80.000 tỉ USD.
Nguyên nhân không nằm ở sáng tạo, mà thể chế chưa đủ mạnh để tài sản vô hình được định giá, giao dịch, thế chấp và trở thành tài sản ngang hàng chấp nhận.
Luật sư Trương Anh Tú cho hay, lần đầu trong lịch sử các văn kiện của Đảng, Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân đã gọi đích danh "tài sản vô hình" là một nguồn lực then chốt và đặt ra yêu cầu phải thể chế hóa đầy đủ các quyền đối với loại tài sản này.
Đây là bước ngoặt mang tính tư duy khi Đảng không chỉ đặt vấn đề "bảo vệ" tài sản trí tuệ, mà nâng nó thành vấn đề chiến lược của nền kinh tế thị trường hiện đại.
Theo luật sư Trương Anh Tú, Nghị quyết 68 nêu rõ các nội dung như đẩy mạnh cải cách, hoàn thiện, nâng cao chất lượng thể chế, chính sách, bảo đảm và bảo vệ hữu hiệu quyền sở hữu, quyền tài sản, quyền tự do kinh doanh, quyền tài sản…
Luật sư Trương Anh Tú nói về những lợi thế, rào cản của tài sản vô hình ở nước ta
ẢNH: TRẦN CƯỜNG
Cùng với đó, rà soát, hoàn thiện và thực thi hiệu quả quy định pháp luật về bảo vệ quyền sở hữu tài sản, trong đó có quyền sở hữu trí tuệ và tài sản vô hình; giảm thiểu rủi ro pháp lý… và có chính sách hỗ trợ định giá, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ (IP)…
Đồng quan điểm, luật sư Mai Thị Thảo cũng cho rằng, các nghị quyết về đổi mới sáng tạo và nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân đã xác lập định hướng chiến lược từ cấp T.Ư đang tạo ra thời cơ lớn. Song, cần thể chế hóa đủ mạnh, đủ khả thi để bảo vệ doanh nghiệp thì chính sách mới có ý nghĩa.
Thời cơ lớn nhưng cũng nhiều thách thức
Phân tích về những rào cản hiện nay, luật sư Trương Anh Tú cho rằng, luật chủ yếu quy định về quyền và thủ tục đăng ký mà chưa đủ điều kiện để IP thành tài sản có thể định giá, định danh, giao dịch, bảo hiểm, thế chấp. Do đó, cần có một tài sản trí tuệ tài chính hóa cho phép đưa tài sản vô hình vào hệ thống kế toán, ngân hàng và đầu tư.
Từ đó, Chủ tịch TAT Law Firm đề xuất chính sách nhằm từ luật bảo vệ sang luật phát triển. Trong đó, 3 trụ cột chính sách cần được thể chế hóa ngay, gồm: ghi nhận IP là tài sản tài chính hóa được; hình thành thị trường và hệ sinh thái định giá, giao dịch IP; bảo vệ quyền sở hữu mạnh mẽ, xử lý nghiêm vi phạm IP.
Đồng thời, luật sư Trương Anh Tú cũng cho rằng, tòa án chuyên trách sở hữu trí tuệ cũng cần kiện toàn và cơ chế thi hành án IP phải minh bạch, hiệu quả, răn đe.
Luật sư Mai Thị Thảo trình bày tham luận tại diễn đàn
ẢNH: TRẦN CƯỜNG
Tại diễn đàn, luật sư Mai Thị Thảo cũng đề xuất 5 nhóm chính sách cần được ưu tiên thể chế hóa, trong đó cần áp dụng cơ chế bồi thường mang tính trừng phạt đối với hành vi xâm phạm thương hiệu nghiêm trọng và thành lập hệ thống tòa chuyên trách về sở hữu trí tuệ với thẩm phán am hiểu sâu sắc và có thể ban hành án lệ.
"Không thể có một nền kinh tế sáng tạo nếu thương hiệu Việt vẫn dễ bị đánh cắp. Không thể có vị thế quốc gia nếu tài sản trí tuệ, sức mạnh mềm của quốc gia không được bảo vệ xứng tầm. Thương hiệu là vương miện của doanh nghiệp. Mất thương hiệu là mất thị trường, mất lòng tin. Và nếu pháp luật không đi trước, thì doanh nghiệp Việt sẽ luôn phải đi sau… trên chính thương hiệu của mình", luật sư Thảo nhấn mạnh.
Ở góc nhìn học giả, TS Phạm Minh Huyền (Trường đại học Luật Hà Nội) phân tích, Quốc hội đã ban hành nghị quyết thành lập tòa sở hữu trí tuệ tại Hà Nội và TP.HCM, đây là một bước tiến lớn. Tuy nhiên, tòa này hiện chưa có thẩm quyền hình sự, thiếu tiêu chuẩn nhân sự rõ ràng và cơ chế thủ tục rút gọn.
TS Phạm Minh Huyền nêu quan điểm tại diễn đàn
ẢNH: TRẦN CƯỜNG
Tuy nhiên, bà Huyền nhấn mạnh, để bảo vệ quyền sáng tạo hiệu quả, nước ta cần học tập mô hình của Nhật Bản, Malaysia, Thái Lan, nơi tòa sở hữu trí tuệ có thẩm phán chuyên trách, cơ chế xử lý nhanh và có cả thẩm quyền hình sự.
Cùng đó, cần bổ sung thẩm quyền hình sự cho tòa sở hữu trí tuệ, quy định biên chế tối thiểu, đào tạo thẩm phán chuyên môn sâu và ứng dụng công nghệ thông tin trong xét xử trực tuyến.
