Câu chuyện do thạc sĩ Vũ Thị Thu Hằng, nhà sáng lập và phát triển chương trình M-English học tiếng Anh thông qua kể chuyện và âm nhạc sáng tạo, chia sẻ trong hội thảo "Kiến tạo trường học sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai: Thực tiễn và giải pháp" vừa diễn ra hôm nay, 6.12, tại TP.HCM khiến các chủ trường, giáo viên, khách mời đều phải gật gù vì quá đúng. Nó phản ánh câu chuyện diễn ra bấy lâu nay, ở trong rất nhiều trường, lớp mầm non.
Thạc sĩ Vũ Thị Thu Hằng chia sẻ tại hội thảo ngày 6.12
ẢNH: THÚY HẰNG
Phụ huynh phải được xem thật nhiều hình ảnh con trong các giờ tiếng Anh mới yên tâm. Việc giáo viên cho các cháu ngồi xếp hàng ở dưới, còn lại lần lượt từng cháu bước lên trên, thầy cô giáo cầm flashcard (thẻ học) in sẵn màu sắc, trái cây, con vật, cháu đọc từ tiếng Anh và cô giáo quay video lại, gửi cho phụ huynh đã trở thành điều quen thuộc. Nhưng câu hỏi đặt ra là, cách làm như vậy có hiệu quả để kiến tạo môi trường tiếng Anh trong trường mầm non hay không? Hay chúng ta đang chỉ làm vui lòng phụ huynh, lấy phụ huynh làm trung tâm để tuyển sinh và chưa lấy trẻ làm trung tâm - mục tiêu thật sự của giáo dục hiện nay?
Hai câu chuyện đáng suy ngẫm về việc nói tiếng Anh
Thạc sĩ Vũ Thị Thu Hằng kể một câu chuyện, từng có một người nước ngoài nói với cô, giữa nhiều người châu Á, để kiểm tra xem một người có phải người Việt Nam hay không, ông chỉ cần đặt câu hỏi "How are you?" (Bạn có khỏe không?). Nếu câu trả lời là "I'm fine, thank you, and you?" (Tôi khỏe, cảm ơn, thế còn bạn thì sao?), thì gần như 100% người này là người Việt Nam.
Hay nhiều phụ huynh nghĩ trẻ mầm non cũng học tiếng Anh theo kiểu nhớ từ vựng, biết cách viết, cách đọc, ví dụ như về nhà hỏi con "trái táo tiếng Anh là gì?", không thấy trẻ biết đọc "apple", thế là lên trường phàn nàn với cô giáo mầm non "cháu học tiếng Anh mà chẳng biết gì".
"Nhiều người Việt Nam đang sử dụng tiếng Anh không như một ngôn ngữ mà là một môn học. Và đây cũng là tư duy của nhiều phụ huynh, tiếng Anh không phải như một ngôn ngữ đang sống trong đời sống mà là một môn học, nên phụ huynh quan tâm hàng đầu điểm số của con ra sao. Do đó, chúng ta thường thấy, câu hỏi quen thuộc của nhiều phụ huynh khi đến tìm hiểu trường học cho con đều hỏi "Các cháu học bao nhiêu tiết tiếng Anh một tuần?", thạc sĩ Hằng nói.
Tiến sĩ giáo dục học Nguyễn Thị Thu Huyền, trưởng ban tổ chức, giới thiệu về những diễn giả tham gia hội thảo
ẢNH: THÚY HẰNG
Dạy tiếng Anh cho trẻ mầm non phải có kỹ năng về sư phạm mầm non
Thạc sĩ Vũ Thị Thu Hằng cũng chỉ ra một thực tế hiện nay nhiều giáo viên dạy tiếng Anh trong trường mầm non không có kiến thức, kỹ năng về sư phạm mầm non, do đó không nắm được đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi mầm non, không hiểu rõ về cách trẻ thẩm thấu kiến thức từ trong môi trường hàng ngày. Trẻ mầm non học bằng cảm xúc, bằng trái tim, từ người trẻ tin cậy, yêu thương, chứ không phải học theo cách học sinh trung học. Bởi vậy nên có thực tế giáo viên tiếng Anh, chuyên môn phát âm tiếng Anh tốt, nhưng vô cùng lúng túng khi bước vào một lớp các trẻ mới 1 tuổi, thậm chí chưa biết nói, chỉ bò bò trong lớp.
Thạc sĩ Hằng nhấn mạnh, thật tuyệt vời nếu chúng ta giáo dục song ngữ cho trẻ từ bậc mầm non. Cửa sổ vàng cho phát triển ngôn ngữ, lý do nên bắt đầu song ngữ từ mầm non bởi có nhiều lợi thế phát triển nhận thức và khả năng ngôn ngữ.
Theo thạc sĩ Hằng, nguyên tắc triển khai việc xây dựng trường mầm non mà trẻ dùng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai cần lựa chọn phương pháp phù hợp với bối cảnh, tránh quá tải ngôn ngữ, đảm bảo ưu tiên phát triển tiếng mẹ đẻ. Đồng thời, vai trò phụ huynh là tạo môi trường hỗ trợ ở nhà, phối hợp cùng nhà trường để củng cố ngôn ngữ tự nhiên, không phải xem tiếng Anh của trẻ mầm non là một môn học.
Theo thạc sĩ Hằng, các mô hình tiếp cận cho trẻ mầm non dùng tiếng Anh như một ngôn ngữ thứ hai là Immersion (tạm dịch: đắm chìm trong tiếng Anh) toàn phần, Immersion một phần, mô hình giáo viên song ngữ - trợ giảng tiếng Anh, mô hình CLIL đơn giản (CLIL - viết tắt của "Content and Language Integrated Learning", nghĩa là học tích hợp nội dung và ngôn ngữ).
Bà Hằng cũng nhấn mạnh, lặp lại là nền tảng của việc học ngôn ngữ. Tuy nhiên, để trẻ mầm non duy trì động lực và tiếp thu sâu, thầy cô cần áp dụng lặp lại mà không nhàm chán. Ví dụ không phải ngày nào học về màu sắc cũng là cho trẻ xem thẻ flashcard và đọc lại. Các thầy cô có thể dạy trẻ hát, kể chuyện sáng tạo, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tự nhiên.
"Hãy chú ý kết nối cảm xúc của trẻ và chú ý nguyên lý, trẻ cần cảm thấy an toàn trước, cảm xúc tích cực trước, học ngôn ngữ sau. Trẻ học ngôn ngữ tốt nhất từ người mà trẻ cảm thấy gắn bó. Chú ý không sửa lỗi ngay lập tức, khuyến khích trẻ nỗ lực hơn là yêu cầu hoàn hảo. Nên nhớ, cảm xúc và trải nghiệm là ngôn ngữ bền vững nhất", bà Hằng nói. Đây cũng là lý do bà Hằng kể ra câu chuyện có giáo viên phải chụp tới hơn 100 tấm hình trong 30 phút trẻ học tiếng Anh để gửi cho phụ huynh xem, vậy thì yếu tố cảm xúc, trải nghiệm của cô và trẻ có thể đảm bảo được không?
Trở thành công dân toàn cầu nhưng không quên bản sắc Việt Nam
Hội thảo "Kiến tạo trường học sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai: Thực tiễn và giải pháp" do tiến sĩ giáo dục học Nguyễn Thị Thu Huyền là trưởng ban tổ chức.
Tiến sĩ Nguyễn Quang Minh trình bày tại hội thảo
ẢNH: THÚY HẰNG
Bên cạnh tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Huyền, thạc sĩ Vũ Thị Thu Hằng, hội thảo còn có sự tham gia của tiến sĩ Nguyễn Quang Minh; tiến sĩ Nguyễn Thanh Bình, Trưởng khoa tiếng Anh và Phó trưởng ban quản lý Đề án ngoại ngữ quốc gia, Trường ĐH Sư phạm TP.HCM; tiến sĩ Nguyễn Đông Hải.
Thông điệp xuyên suốt hội thảo là "Song ngữ không chỉ là năng lực ngôn ngữ mà là năng lực hội nhập, mở ra cơ hội công dân toàn cầu cho học sinh Việt Nam".
Theo các diễn giả, yếu tố quyết định thành công của trường học sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai là vai trò của chính sách, năng lực giáo viên, chương trình và tài nguyên học tập. Và xu hướng toàn cầu là chuyển dịch từ song ngữ "học ngôn ngữ sang song ngữ "học qua ngôn ngữ (CLIL). Về tầm nhìn 10 năm tới, các diễn giả đề xuất định hướng phát triển giáo dục song ngữ trong bối cảnh hội nhập - làm sao để học sinh trở thành công dân toàn cầu nhưng vẫn phải bảo tồn bản sắc tiếng Việt.
