KHÔNG CHỜ CÓ NGƯỜI DẠY THÊM MỚI "HỌC THÊM"
Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm, Phó chủ tịch Hội Khoa học tâm lý giáo dục VN, Chủ tịch Hội đồng Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội), cho rằng xuất phát từ cách thi của chúng ta trước đây nên đã sinh ra việc không học thêm thì không làm nổi các bài thi vốn mẹo mực và rất khó. Nhưng giờ đây, hướng dẫn kiểm tra, đánh giá theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018 đã theo hướng buộc học sinh (HS) phải tự rèn luyện, tự tìm ra kiến thức, từ đó biến kiến thức thành năng lực riêng của bản thân. Đó là con đường làm cho giáo dục phát triển lành mạnh, tốt đẹp và chất lượng nhất.
Nhà giáo Tùng Lâm cho rằng phụ huynh không nên quá sốt ruột, thay vào đó hãy đồng hành cùng giáo viên (GV), nhà trường để phát triển khả năng tự học của các em, làm sao để các em hiểu rằng nếu dựa mãi vào người khác sẽ không thể phát triển. "Việc kiểm tra đánh giá là cần thiết nhưng vẫn cần cải tiến kiểm tra đánh giá cho phù hợp với yêu cầu. Ra đề thi phải để HS không học thuộc lòng, không phải đối phó với sách giáo khoa mà phải biến kiến thức sách giáo khoa thành kiến thức của mình để đáp ứng những câu hỏi thực tế. Cái đó mới cần thiết và là bước phát triển lâu dài", TS Nguyễn Tùng Lâm nói.
Bộ Giáo dục và Đào tạo quán triệt ‘5 không – 4 đề cao’ trong quản lý dạy thêm, học thêm
Ông Phạm Quốc Toản, Phó giám đốc Sở GD-ĐT Hà Nội, cũng cho biết Sở GD-ĐT Hà Nội đã xây dựng tờ trình quy định về dạy thêm, học thêm tham mưu cho UBND TP ban hành để các cơ sở giáo dục có căn cứ triển khai. Sở cũng yêu cầu các cơ sở giáo dục phổ thông đổi mới kiểm tra, đánh giá phù hợp với yêu cầu cần đạt của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, không gây áp lực cho HS. Đặc biệt, chỉ đạo tuyệt đối không buông lỏng việc ôn thi cuối cấp, thi tốt nghiệp cho HS, xác định đó là trách nhiệm của các nhà trường.
Theo Bộ GD-ĐT, cách thức ra đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 sẽ thay đổi theo hướng tích cực đảm bảo HS học theo đúng chương trình, không cần học thêm vẫn sẽ vượt qua các kỳ kiểm tra, tuyển sinh
ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH
PGS Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học (Bộ GD-ĐT), cho rằng nên đầu tư nhiều hơn cho học thêm thay vì dạy thêm. Tuy nhiên, cần hiểu học thêm nghĩa là tự học chứ không phải có người dạy thêm mới học thêm. Hoạt động tự học có hướng dẫn của thầy cô tại trường thì cần khuyến khích. Các nhà trường cần mở cửa, dành phòng học, thư viện để HS đến tự học. Hiện nay, theo ông Thành, do việc dạy thêm tràn lan và kéo dài nên HS ít năng lực tự học, lệ thuộc nhiều vào "dạy thêm". Một số thầy cô mới chỉ quan tâm đến việc giảng dạy mà chưa thực sự quan tâm tới việc hướng dẫn cho HS tự học, giao việc cho HS về nhà tự học, tự làm, thực hành. Từ quy định mới về dạy thêm, học thêm, việc dạy và học cũng dần phải thay đổi.
"Có 2 vấn đề là quy định pháp luật và nhận thức của người dân. Cơ quan quản lý có quy định cụ thể, nhưng nhận thức người dân rất quan trọng. Đành rằng đâu đó vẫn còn có áp lực về thi vượt cấp, tuyển sinh ĐH. Ai cũng mong muốn con mình đỗ vào ngôi trường tốt và đó là nhu cầu chính đáng của mỗi người. Tuy nhiên, phụ huynh ngày nay có nhận thức giá trị phát triển con người rõ ràng hơn, chúng ta cần chú trọng đến phương pháp học thay vì cố học thật nhiều nhưng không đem lại hiệu quả thiết thực. Đã có tình trạng phụ huynh, HS trong giai đoạn nhất định luyện thi, nhồi nhét đến kiệt sức để vượt qua kỳ thi, sau đó lại xả hơi. Hoặc thực tế cũng có nhiều em khi trưởng thành ra cuộc sống có đủ kiến thức nhưng thua thiệt do thiếu hụt nhiều kỹ năng", ông Thành nói.
"Nếu nói nhà trường không tổ chức ôn thi, chất lượng giảm sút hay không tổ chức cho tất cả HS/lớp để ôn thi đại trà mới mang lại điểm số tốt là chưa thỏa đáng. Chưa kể, khi đã là quy định toàn quốc, các địa phương thực hiện một cách bình đẳng, công bằng và không cần quá lo lắng, đặt nặng vấn đề rồi xếp lớp để HS luyện thi sáng, trưa, chiều, tối", ông Thành nêu quan điểm.
ĐỀ THI TẬP TRUNG NHIỀU HƠN VÀO VẬN DỤNG THỰC TIỄN
GS Đỗ Đức Thái, Chủ biên chương trình môn toán, cho rằng để xây dựng được đúng đắn các quan điểm, mục tiêu, phương thức và cách thức công nhận tốt nghiệp THPT cho HS, cần thống nhất những nguyên tắc mà Nghị quyết của T.Ư, của Quốc hội đã chỉ ra. Đó là đổi mới phương thức thi và công nhận tốt nghiệp THPT theo hướng gọn nhẹ, giảm áp lực và tốn kém cho xã hội mà vẫn bảo đảm độ tin cậy, trung thực, đánh giá đúng năng lực HS; cung cấp dữ liệu cho việc tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học… Như vậy, phương thức thi và công nhận tốt nghiệp THPT phải trực tiếp góp phần thực hiện thành công những chỉ đạo của Nghị quyết 29 về tính định hướng nghề nghiệp cho HS THPT "nhằm phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi HS".
Học sinh học tập tốt là khi hiểu ý nghĩa của việc học, có hứng thú, thích học, có trách nhiệm với việc học
ảnh: Đào Ngọc Thạch
Theo GS Thái, đánh giá giáo dục phải tuân thủ nguyên lý "học gì thi nấy". Không thể để xảy ra việc đánh giá giáo dục điều tiết, chi phối mục tiêu giáo dục, tức là không thể để xảy ra việc "thi gì học nấy". Đối với mỗi môn học trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018, cần tạo dựng niềm tin cho HS và cha mẹ HS về giá trị mà học vấn của môn học đó mang lại cho cuộc đời HS sau này, từ đó động viên, lôi cuốn HS vào môn học. Đổi mới nội dung và phương pháp dạy học của mỗi môn học để đạt được điều đó, không thể dùng biện pháp hành chính: bắt buộc thi để buộc HS phải học môn đó.
Chia sẻ với PV Thanh Niên, GS Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD-ĐT), cũng nhiều lần nhấn mạnh về cách thức ra đề thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 sẽ thay đổi theo hướng tích cực theo đúng tinh thần mà lãnh đạo Bộ GD-ĐT chỉ đạo: Đảm bảo HS học theo đúng chương trình, không cần học thêm vẫn sẽ vượt qua các kỳ kiểm tra, tuyển sinh.
Cụ thể, đề thi không chỉ kiểm tra kiến thức mà tập trung hướng đến nhiều hơn vào việc đánh giá năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Theo đó sẽ có nhiều câu hỏi được xây dựng từ các tình huống thực tế trong đời sống, khoa học, xã hội, giúp thí sinh thấy rõ mối liên hệ giữa kiến thức học được và thế giới xung quanh. Đề thi môn ngữ văn có thể sẽ sử dụng ngữ liệu ngoài sách giáo khoa, giúp đánh giá khả năng đọc hiểu và cảm thụ văn bản của HS trong các tình huống thực tế, tránh học tủ, học thuộc lòng máy móc...
GS Huỳnh Văn Chương cũng khẳng định đề thi từ năm 2025 phân hóa hơn nhưng không có nghĩa là tăng độ khó hơn theo hướng "đánh đố". Câu hỏi sẽ hướng đến đánh giá năng lực HS, khả năng vận dụng kiến thức giải quyết bài toán thực tiễn. Những kiến thức này gắn với chương trình, những yêu cầu cần đạt.
Kết quả học tập tốt là hệ quả của phương pháp học, tự học
Theo PGS Chu Cẩm Thơ (Viện Khoa học giáo dục VN), HS học tập tốt là khi hiểu ý nghĩa của việc học, có hứng thú, thích học, có trách nhiệm với việc học. Kết quả học tập tốt là hệ quả của phương pháp học, tự học; được dẫn dắt, giúp đỡ để mở mang và xác định được mục tiêu học tập, để phấn đấu hoàn thiện bản thân. Để đồng hành, hỗ trợ HS học tập tốt, việc giảng dạy của GV cần thực hiện đánh giá quá trình học tập đúng, nghiêm túc, chất lượng, chứ không phải để luyện thi, khiến HS chăm chỉ.
Có khá nhiều nghiên cứu về mối quan hệ giữa thành tích học tập thời đi học và thành công về sau này hay thành tích học tập và sự hài lòng, hạnh phúc trong cuộc sống cho thấy không ít HS từng đoạt giải thưởng cao ở các kỳ thi lại không thành công. Chẳng hạn ở VN, có khá nhiều sinh viên được tuyển thẳng nhờ thi tốt nghiệp được điểm cao và đạt danh hiệu HS giỏi toàn diện nhưng lại học không tốt ở đại học. Lý do được cho là họ thiếu khả năng tự học và thiếu động lực học tập, nghiên cứu.
