VÌ SAO PHIM DÀNH CHO THIẾU NHI NGÀY CÀNG HIẾM?
Mới đây, phim truyền hình phát sóng giờ vàng Cách em 1 milimet (phần 1) - một trong số rất ít phim khai thác đề tài thiếu nhi, đã thu hút sự quan tâm của khán giả. Bởi rất lâu rồi, từ sau thời Kính vạn hoa, Đội đặc nhiệm nhà C21, Gia đình phép thuật… gắn liền với tuổi thơ của nhiều thế hệ, tạo nên cơn sốt trên sóng truyền hình, phim dành cho khán giả nhí đã "mất hút" và bị lãng quên.
Cảnh trong phim Cách em 1 milimet
ẢNH: VFC
Theo một số nhà làm phim và đơn vị sản xuất, nguyên nhân đầu tiên của hiện trạng hiếm phim thiếu nhi là bài toán kinh tế. Làm phim cho thiếu nhi không dễ mang lại doanh thu hoặc quảng cáo lớn như phim dành cho người lớn. Nhà sản xuất phải đầu tư công phu về bối cảnh, đạo cụ, diễn viên nhí… nhưng lợi nhuận lại không cao, dẫn đến tâm lý "ngại làm". Bên cạnh đó, các đài truyền hình cũng không mặn mà phát sóng vì lo ngại tỷ suất người xem thấp, ảnh hưởng đến doanh thu quảng cáo.
Khó khăn tiếp theo nằm ở khâu kịch bản và nhân lực sáng tạo. Viết kịch bản cho thiếu nhi đòi hỏi phải vừa sinh động, vừa mang yếu tố giáo dục mà không khô khan, lại phải phù hợp tâm lý trẻ nhỏ. Hiện nay, rất ít biên kịch chuyên viết mảng này, trong khi đội ngũ đạo diễn và diễn viên có kinh nghiệm làm việc với trẻ em cũng không nhiều. Diễn viên nhí lại khó tìm, khó sắp xếp lịch quay vì phải đảm bảo việc học, khiến quá trình sản xuất thêm phức tạp.
Nói về những khó khăn khi làm phim truyền hình dành cho thiếu nhi, đạo diễn Phạm Gia Phương của phim Cách em 1 milimet chia sẻ: "Khó nhất là kịch bản, diễn viên và sự hào hứng từ nhà sản xuất. Kịch bản dành cho thiếu nhi hiếm, vì viết cho trẻ em cần vừa ngắn gọn, vừa sâu sắc, lại phải phù hợp với tâm lý lứa tuổi. Diễn viên nhí thì nhiều em có năng khiếu tự nhiên, nhưng không dễ giữ được năng lượng và cảm xúc xuyên suốt quá trình quay. Còn với nhà sản xuất, việc đầu tư cho dòng phim này thường không mang lại lợi nhuận rõ ràng, nên họ có xu hướng chọn những thể loại an toàn hơn".
Một rào cản khác là sức cạnh tranh từ nội dung ngoại. Khi trẻ em Việt đang có điều kiện tiếp xúc với phim hoạt hình, series phim thiếu nhi quốc tế có kỹ xảo, hình ảnh và âm thanh vượt trội thì phim Việt dễ trở nên lép vế. Nếu không có bước tiến mạnh mẽ về công nghệ và sáng tạo, phim truyền hình thiếu nhi trong nước khó giữ chân được khán giả nhỏ tuổi.
Nói thêm về vấn đề này, đạo diễn phim Cách em 1 milimet cho rằng: "Khán giả nhỏ tuổi ngày nay có quá nhiều lựa chọn giải trí khác nhau: từ hoạt hình nước ngoài, YouTube đến các nền tảng mạng xã hội khác. Trong khi đó, phim truyền hình vẫn chủ yếu giữ nhịp kể và hình thức cũ, nên khó cạnh tranh về sự nhanh, vui và sinh động".
THIẾU NHI CŨNG CẦN "THẾ GIỚI RIÊNG" TRÊN MÀN ẢNH NHỎ
Dù gặp nhiều khó khăn, nhưng ý kiến chung của các nhà chuyên môn nhấn mạnh dòng phim thiếu nhi không thể bị bỏ quên. Bởi trẻ em cũng là khán giả cần được giải trí, được nhìn thấy bản thân trong những câu chuyện gần gũi, và được tiếp cận giá trị nhân văn qua ngôn ngữ phù hợp với lứa tuổi. Phim thiếu nhi không chỉ giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, lòng nhân ái mà còn là công cụ giáo dục nhẹ nhàng, giúp các em tránh xa những trò tiêu khiển vô bổ, lệch chuẩn tràn lan trên mạng xã hội. Nhà biên kịch Phạm Đình Hải chia sẻ: "Trẻ em học rất nhiều thông qua các câu chuyện. Một đứa trẻ lớn lên với những món ăn tinh thần lành mạnh, sẽ phát triển tư duy, tưởng tượng và nhân cách tốt hơn những đứa trẻ chỉ xem những thứ độc hại. Thế nên việc phát triển mảng phim truyền hình dành cho trẻ em không những cần, mà còn mang ý nghĩa to lớn với thế hệ trẻ".
Để có thể tạo nên những bộ phim truyền hình thiếu nhi thu hút được khán giả nhí, đạo diễn Phạm Gia Phương phân tích: "Có 3 yếu tố quan trọng: chân thật - sáng tạo - cảm xúc. Trẻ con rất tinh, chúng nhận ra ngay khi người lớn giả vờ hiểu mình. Vì thế, câu chuyện phải xuất phát từ sự quan sát và tình yêu thật sự dành cho các em. Yếu tố sáng tạo cũng rất cần vì trẻ con ngày nay sống trong thế giới nhiều hình ảnh, nhiều kích thích, nếu không mới lạ, chúng sẽ nhanh chán. Và quan trọng nhất là cảm xúc. Một bộ phim đề tài thiếu nhi không chỉ để trẻ con xem, mà người lớn cũng có thể tìm thấy chính mình trong đó, những gì trong trẻo, hồn nhiên đã đánh mất".
Nói thêm về giải pháp "đánh thức" phim truyền hình dành cho thiếu nhi, nhà biên kịch Phạm Đình Hải cho rằng đầu tiên phải đẩy nhanh tiến trình thực hiện xem phim trả tiền, mạnh tay dẹp bỏ các nạn web phim lậu, tạo thói quen trả tiền cho khán giả. Chỉ có như vậy mới kích thích được các mảng phim không dựa nhiều vào quảng cáo. Bên cạnh đó, với phim truyền hình dành cho thiếu nhi, rất cần nhà nước tài trợ. "Mảng giải trí cho thiếu nhi cần sự quản lý chặt chẽ của nhà nước, để các món ăn tinh thần này không phản tác dụng, gây hại cho trẻ em. Để quản lý tốt thì không gì bằng nhà nước bỏ tiền ra sản xuất, phim sẽ không cần chạy theo thị hiếu, theo quảng cáo, hoàn toàn tập trung vào giải trí và giáo dục nhân cách cho trẻ em từ sớm. Điều này là hoàn toàn hợp lý", nhà biên kịch Phạm Đình Hải nói.
Việc đào tạo đội ngũ biên kịch, đạo diễn am hiểu tâm lý trẻ, cùng hệ thống diễn viên nhí chuyên nghiệp cũng cần được chú trọng. Bên cạnh đó, liên kết giữa nhà sản xuất - đài truyền hình - doanh nghiệp quảng cáo là chìa khóa để đảm bảo đầu ra, giúp phim thiếu nhi có cơ hội tồn tại, phát triển.
