Trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Chotot.com hay tờ rơi dán quanh khu trọ nghèo ở H.Hóc Môn và Q.Gò Vấp cũ (TP.HCM), xuất hiện nhiều bài tuyển dụng hấp dẫn: "Tuyển tạp vụ, lương 8,5 triệu đồng/tháng, có phụ cấp". Khi liên hệ, tất cả đều hẹn ứng viên đến một căn nhà 4 tầng trong hẻm đường 59, P.An Hội Tây (Q.Gò Vấp cũ), TP.HCM.
MUỐN LÀM VIỆC PHẢI ĐÓNG TIỀN MUA SẢN PHẨM
Sáng 11.10, người đón tiếp PV là một thanh niên tên Bình, hướng dẫn điền lý lịch rồi chuyển lên gặp Duyên, người phụ trách tuyển dụng. Duyên giới thiệu công việc lau dọn cửa hàng, làm việc từ thứ hai đến thứ bảy, lương khởi điểm 8 triệu đồng/tháng cùng phụ cấp 500.000 đồng. Điều kiện đi kèm là ứng viên phải mua bộ sản phẩm trị giá 270.000 đồng để trải nghiệm. "Mua sản phẩm sẽ được xác nhận công việc, cũng coi như điều kiện ràng buộc đôi bên", Duyên đon đả mời chào khi chúng tôi chưa kịp hỏi han.
PV Thanh Niên ghi nhận hàng chục bài viết tuyển tạp vụ, tất cả cùng điểm chung là số điện thoại 0903027400 và hẹn đến Store Kim Phát
ẢNH: TRẦN DUY KHÁNH - NGUYỄN TRÚC
Ngày thứ 2 ứng viên đến Store Kim Phát, Ngọc tiếp tục thu 1 triệu đồng rồi đưa 1 chai sữa tắm
ẢNH: TRẦN DUY KHÁNH - NGUYỄN TRÚC
Sang (bên trên) và Vũ làm thủ tục vay tiền cho ứng viên
ẢNH: TRẦN DUY KHÁNH - NGUYỄN TRÚC
Tờ hóa đơn bán lẻ với thông tin mập mờ tại Store Kim Phát
ẢNH: TRẦN DUY KHÁNH - NGUYỄN TRÚC
Sau khi đóng tiền và nhận 4 chai nước tẩy rửa, PV nhận tờ hóa đơn mập mờ, chỉ ghi "Cb 270k", địa chỉ "Q.12", không có thông tin đơn vị, sản phẩm hay số hóa đơn. 2 ngày sau, khi đến nhận việc, khung cảnh bên trong cơ sở Store Kim Phát hoàn toàn khác lời hứa ban đầu.
Tại tầng 4, gần 40 lao động (hầu hết là phụ nữ lớn tuổi) ngồi chật trong căn phòng nhỏ nghe đào tạo định hướng. Không ai là tạp vụ, tất cả được giới thiệu là "tư vấn viên", đang trên hành trình đổi đời. Hai cô gái trẻ phụ trách đào tạo tên Uyên và Vân khoe từng nghèo khổ nhưng nay đã làm chủ thời gian, thu nhập cao, công ty thường xuyên cho đi du lịch. Họ liên tục thuyết phục công việc tạp vụ cực khổ mà không có tương lai. Muốn lo được cho gia đình thì phải biết nắm bắt cơ hội làm kinh doanh.
[ĐIỀU TRA] Sập bẫy – Kỳ 2: Kịch bản 'quy trình' hút cạn sinh lực lao động nghèo
"Nếu muốn làm ở đây, công ty có một yêu cầu nhỏ là phải sử dụng sản phẩm của công ty để trải nghiệm", Uyên nói. Vừa rao giảng, Uyên đưa cho mỗi ứng viên 1 tờ "Đơn xin chuyển bộ phận" để ký vào, nếu muốn được nhận làm việc. Người tìm vị trí việc làm tạp vụ, chỉ trong vài giờ, trở thành tư vấn viên bán hàng.
Để được nhận việc, ứng viên phải đóng 270.000 đồng mua 4 chai nước tẩy rửa
ẢNH: TRẦN DUY KHÁNH - NGUYỄN TRÚC
Sau khi thao túng tâm lý, ép người lao động mua sản phẩm, Uyên yêu cầu họ viết theo mẫu "Đơn vị tham gia cộng tác viên"
ẢNH: TRẦN DUY KHÁNH - NGUYỄN TRÚC
Rổ điện thoại phục vụ quá trình "giăng bẫy con mồi
ẢNH: TRẦN DUY KHÁNH - NGUYỄN TRÚC
Chiều cùng ngày, PV được gặp Ngọc, người được giới thiệu là quản lý cao nhất. Sau một hồi huyên thuyên về "kinh doanh, làm chủ, buôn bán đổi đời", Ngọc "khích tướng" ứng viên có dám đáp ứng những điều kiện mà Ngọc sắp đề ra, nếu muốn đảm bảo nguồn thu nhập có dư. Ngọc yêu cầu muốn làm việc thì phải được công ty cấp "tài khoản nhân viên", điều kiện để cấp tài khoản là mua một đơn hàng trị giá 15,8 triệu đồng. Nếu không chấp nhận, ứng viên phải tìm công việc khác vì vị trí tạp vụ đã có người ứng tuyển.
Trước sự phân vân của PV, Ngọc trấn an: "Bán được một đơn hàng, em hưởng hoa hồng 800.000 đồng. Đồng nghiệp bán được, em vẫn được 300.000 đồng, làm theo mô hình đội nhóm, càng bán nhiều càng lên cấp nhanh". Sau đó, Ngọc thu trước 1 triệu đồng, giao một chai sữa tắm, kèm lời dặn: "Tuyệt đối giấu gia đình công việc đang làm, chỉ nói là đi làm tạp vụ".
[ĐIỀU TRA] Sập bẫy – Kỳ 1: Từ khát vọng sinh nhai bỗng lâm cảnh nợ nần
NẠN NHÂN TRỞ THÀNH CÔNG CỤ VẬN HÀNH CỖ MÁY
Sáng 14.10, Uyên gặp lại PV, thúc ép hoàn tất đơn hàng 15,8 triệu đồng, nếu không sẽ bị mất vị trí việc làm. Khi PV than thở không đủ tiền, Uyên đưa ra phương án cầm cố tài sản, nhưng khi hỏi thăm thì thấy không có gì giá trị, cô ta liền gợi ý hỗ trợ đưa đi vay tín dụng, thông qua mối quan hệ xã hội.
9 giờ sáng cùng ngày, Uyên chở PV bằng xe máy đến một quán cà phê trên đường Phạm Huy Thông (P.An Nhơn, Q.Gò Vấp cũ). Tại đây có 2 thanh niên tên Vũ và Sang đã chờ sẵn. Họ thu CCCD, chụp hình, quét khuôn mặt, yêu cầu cung cấp số điện thoại người thân rồi thao tác vay tiền qua qua 1 nền tảng vay nhanh online, ngay trên điện thoại của Sang. Khoản vay được phê duyệt 25 triệu đồng trong 15 tháng, nhưng toàn bộ số tiền chuyển thẳng vào tài khoản của Uyên, chứ không hề đến tay người vay như hứa hẹn ban đầu. Sau đó, Uyên trích lại 2,5 triệu đồng trả công cho Vũ và Sang, giữ lại 14,8 triệu đồng, chỉ chuyển lại 7,7 triệu đồng cho PV.
Uyên đưa ứng viên đi vay tín dụng bằng mối quan hệ xã hội
ẢNH: TRẦN DUY KHÁNH - NGUYỄN TRÚC
Cận cảnh làm thủ tục vay nợ cho ứng viên
ẢNH: TRẦN DUY KHÁNH - NGUYỄN TRÚC
Hóa đơn và phiếu xuất kho thu 15,8 triệu đồng của PV, nhưng thông tin mập mờ từ Store Kim Phát
ẢNH: TRẦN DUY KHÁNH - NGUYỄN TRÚC
Ngay sau khi vay được tiền, Uyên chở PV về lại Store Kim Phát. Tại tầng 3, quản lý tên Lộc chạy đến "chúc mừng chính thức trở thành nhân viên công ty", rồi yêu cầu ký biên lai mua hàng và phiếu xuất kho trị giá 15,8 triệu đồng (cộng 1 triệu đồng thu trước đó - PV). Song PV không được giao bất cứ sản phẩm nào, chỉ ghi "hàng gửi kho". Toàn bộ giấy tờ, hóa đơn, đơn cộng tác viên… đều bị giữ lại.
Những ngày tiếp theo, các buổi "đào tạo" vẫn diễn ra liên tục. Người hướng dẫn vẫn là Uyên, Vân, Lộc. Họ gieo vào đầu các ứng viên lao động nghèo khẩu hiệu quen thuộc: Làm giàu phải liều! Đầu tư nhiều, lợi nhuận nhiều! Phải trung thành tuyệt đối với cấp trên! Một nguyên tắc phải khắc cốt ghi tâm là "giấu gia đình việc đang làm". Để rồi, người lao động được mời gọi đóng tiền mua thêm các đơn hàng tiếp theo, cùng trị giá 15,8 triệu đồng.
Những nạn nhân "đi trước" (mặc đồ công sở) trở thành công cụ tuyển nạn nhân tiếp theo (góc trái) cho tổ chức
ẢNH: TRẦN DUY KHÁNH - NGUYỄN TRÚC
Các lao động lớn tuổi vô tình trở thành công cụ cho cỗ máy "tuyển - vay - thu"
ẢNH: TRẦN DUY KHÁNH - NGUYỄN TRÚC
Toàn bộ 25 triệu đồng vừa vay được nhóm người chuyển hết vào tài khoản của Uyên
ẢNH: TRẦN DUY KHÁNH - NGUYỄN TRÚC
Đáng chú ý, những người lớn tuổi, vừa nộp tiền mua sản phẩm thì sau đó được hướng dẫn đăng tin tuyển tạp vụ trên mạng xã hội hoặc dán tờ rơi quanh khu trọ. "Họ hướng dẫn mua SIM, tạo tài khoản Facebook đăng bài và in tờ rơi dán cột điện tuyển dụng tạp vụ", một lao động lớn tuổi kể. Thậm chí, tại đây còn trang bị sẵn một rổ điện thoại cũ phục vụ việc đăng bài, tuyển dụng tạp vụ. Như vậy, chính các nạn nhân lại trở thành công cụ mồi chài nạn nhân kế tiếp cho cỗ máy "tuyển - vay - thu" vận hành liên tục.
Qua gần 2 tuần thâm nhập, PV chứng kiến trọn vẹn cách thức nhóm này thao túng lòng tin, lợi dụng sự nghèo khó, khát vọng đổi đời của người lao động, những người chỉ muốn có một công việc chân chính để mưu sinh. Những "đơn hàng gửi kho", khoản vay mờ ám, cùng lời dặn "giấu gia đình", tất cả hé lộ một cái bẫy tinh vi có tổ chức, hoạt động có kịch bản, biến giấc mơ mưu sinh thành vòng xoáy nợ nần.
Sau khi thu thập được nhiều chứng cứ, PV quyết định cung cấp cho cơ quan chức năng để có hướng xử lý. (còn tiếp)
Sau khi Báo Thanh Niên vào cuộc, gia đình bà N.T.B (51 tuổi, quê Đắk Lắk), nạn nhân được đề cập trong bài trước, đã gửi đơn tố cáo đến Công an P.An Hội Tây. Bà B. cho biết trước đây bà có yêu cầu nhân viên Store Kim Phát xuất hóa đơn, phiếu xuất kho nhằm chứng minh tổng số tiền đã mua hàng hóa nhưng những người của cơ sở không đồng ý. Đến khi công an địa phương can thiệp, cơ sở này mới chịu cung cấp. Gia đình bà B. đã lấy toàn bộ hàng hóa ra về. Trong khi đó, theo một chiến sĩ cảnh sát khu vực, thời gian qua đơn vị tiếp nhận một số tin phản ánh của người lao động về tình trạng tiêu cực, có dấu hiệu vi phạm pháp luật xảy ra tại Store Kim Phát.
