Ngày 11.11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án luật Thi hành án dân sự (sửa đổi). Các đại biểu dành sự quan tâm về hoạt động của các cơ quan thi hành án dân sự (THADS) sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy.
Theo đó, kể từ 1.7.2025, mô hình hệ thống thi hành án dân sự (THADS) không còn tổng cục, cục và chi cục; thay vào đó là Cục Quản lý THADS, THADS cấp tỉnh và THADS khu vực.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, đoàn TP.HCM
ẢNH: GIA HÂN
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) đánh giá, bên cạnh kết quả đạt được, mô hình mới của THADS còn có bất cập trong tổ chức thực hiện. THADS sự khu vực hiện không có tư cách pháp nhân, không có con dấu, không có tài khoản và cũng không có thẩm quyền ra quyết định thi hành án dân sự, dẫn đến chưa tương thích với tổ chức TAND và viện KSND khu vực.
Viện KSND khu vực có thẩm quyền kiểm sát theo địa bàn nhưng không có cơ quan thi hành án dân sự đồng cấp để phối hợp trực tiếp, mọi công bố và hoạt động kiểm sát phải qua cấp tỉnh, làm tăng khâu trung gian.
Ông Hùng nhận định, thẩm quyền ra quyết định tập trung ở cấp tỉnh, từ đó xử lý rất chậm, kiểm soát khó, nguy cơ sót lọt, hồ sơ phải chuyển lên tỉnh ký rồi mới trả về khu vực làm chậm trễ và giảm tính chủ động, nhất là nơi có số lượng án lớn, địa bàn xa và rộng.
Chưa kể, vì không có con dấu, tài khoản nên THADS khu vực không thể tự ký hợp đồng mở tài khoản tạm giữ, thanh toán chi phí cưỡng chế, thuê, bảo quản tài sản. Mọi giao dịch hành chính, tài chính đều phải trình thi THDS cấp tỉnh, gây ách tắc các vụ việc cần phải xử lý nhanh và tăng rủi ro trong bảo quản, niêm phong, vận chuyển vật chứng ở các địa bàn xa.
Để khắc phục, vị đại biểu kiến nghị hoàn thiện mô hình cơ quan THDS cho đồng bộ với tòa án và viện kiểm, gồm cấp T.Ư, cấp tỉnh và cấp khu vực; trong đó khẳng định THADS khu vực là cơ quan nhà nước có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản, trụ sở. Giải pháp này sẽ rút ngắn quy trình, tăng tính chủ động tại chỗ, ra quyết định kịp thời, giảm tải cho cấp tỉnh…
Góp ý thêm, đại biểu Đặng Bích Ngọc (đoàn Phú Thọ) bổ sung quy định trưởng THADS khu vực đồng thời là chấp hành viên trưởng khu vực, nhằm tạo thuận lợi cho công tác thi hành án và chỉ đạo tổ chức thi hành án tại khu vực, phối hợp với tòa án, viện kiểm sát khu vực và các cơ quan liên quan trên địa bàn.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh
ẢNH: GIA HÂN
Chuyển hơn 8.000 tỉ vụ Vạn Thịnh Phát chỉ bằng một nhấn nút
Giải trình trước ý kiến các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho hay, sau 4 tháng THADS hoạt động với mô hình mới, những vướng mắc bước đầu là khó tránh khỏi, song đến nay đã dần được khắc phục. Hệ thống các phòng THADS khu vực được bố trí tương đồng với tòa án và viện kiểm sát khu vực, việc phối hợp không có vướng mắc.
Dẫn chứng cho nhận định trên, ông Ninh nói, kết quả THADS cả về số việc và số tiền đều vượt chỉ tiêu do Quốc hội giao. "Mặc dù số lượng tuyệt đối là rất lớn, nhất là những vụ đại án như là Tân Hoàng Minh, Vạn Thịnh Phát, nhưng đều vượt", Bộ trưởng nhấn mạnh.
Điểm nhấn tiếp theo là việc thay đổi toàn diện công tác tổ chức điều hành và phương thức hoạt động của hệ thống THADS, theo hướng chuyển đổi số.
THADS đang triển khai các phần mềm ra quyết định thi hành án điện tử, biên lai điện tử, đều đã đi vào hoạt động. Kết quả cho thấy đã có hơn 75.000 quyết định thi hành án, hơn 375.000 biên lai điện tử được ban hành thay cho bản giấy, tương đương với số tiền 33.700 tỉ đồng.
Ông Ninh kể, về vụ án Vạn Thịnh Phát, "chỉ cần đúng một nút nhấn là hơn 8.000 tỉ đồng được gửi vào tài khoản của hơn 40.000 trái chủ". Nếu như trước đây, cơ quan thi hành án sẽ phải gửi 40.000 bản giấy đến từng trái chủ.
Bộ trưởng Tư pháp nhấn mạnh thêm, ngành đang tiếp tục xây dựng các phần mềm tổ chức thi hành án để thực hiện toàn bộ các tác nghiệp chuyên môn trên môi trường điện tử, đồng thời xây dựng các nền tảng số.
Riêng về trưởng THADS khu vực, đây không chỉ là chức danh hành chính mà là một chức danh tư pháp. "Chúng tôi vẫn có con dấu ướt để trưởng THADS khu vực khắc phục khoảng cách, rồi còn cả chữ ký số, bây giờ dùng rất bình thường", ông Ninh nói.
