Sáng 14.11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, các đại biểu thảo luận tại hội trường về dự án luật Xây dựng (sửa đổi).
Đại biểu Phạm Văn Hòa, đoàn Đồng Tháp
ẢNH: GIA HÂN
"Thông thoáng" nhưng không buông lỏng
Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) ủng hộ một số quy định tại dự thảo theo hướng chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, nhằm cắt giảm thủ tục hành chính cho người dân, song cho rằng không vì thế mà buông lỏng trách nhiệm quản lý.
Dẫn chứng vụ việc gần 50 căn nhà "xây nhầm" tại TP.HCM mới đây, ông Hòa nói trách nhiệm của cơ quan chính quyền là rất quan trọng. Phải tránh tình trạng công trình có vi phạm nhưng sau khi hoàn thành rồi thì mới hậu kiểm, nếu phát sinh tranh chấp sẽ tốn kém tiền của cho người dân.
Hay vụ việc ở Hải Phòng, theo lời trình bày, chủ nhà vì nghe lời của trung gian môi giới đất mà "xây nhầm" nhà trên đất người khác. Trong trường hợp này, nếu có tiền kiểm, cán bộ địa chính xuống chỉ định vị trí cho chủ nhà xây dựng thì "làm gì có vụ nhầm nhà".
Tương tự là câu chuyện cấp phép nhà 10 tầng nhưng xây đến 11 - 12 tầng. Nếu kiểm tra, giám sát kỹ từ đầu, đảm bảo việc xây dựng đúng 10 tầng thì vi phạm sẽ được ngăn chặn. Ngược lại, nếu đợi xây đến tầng thứ 11 - 12 mới đến lập biên bản thì sẽ ảnh hưởng đến sinh kế của người dân cũng như nguồn lực Nhà nước.
Từ các vụ việc đã nêu, ông Hòa cho rằng việc chuyển tiền kiểm sang hậu kiểm là cần thiết. Tuy vậy, chính quyền địa phương vẫn phải có trách nhiệm trong quá trình xây dựng. Khi có nguồn tin báo thì lực lượng chức năng phải nhanh chóng đến kiểm tra, nhắc nhở.
Vị đại biểu cũng kiến nghị bổ sung cơ chế hậu kiểm từng phần, thay vì đợi xây xong mới hậu kiểm. Dù hậu kiểm nhưng các đơn vị quản lý phải kiểm tra thường xuyên để cá nhân, tổ chức không vi phạm, hạn chế thiệt hại đến mức thấp nhất.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, đoàn Hải Phòng
ẢNH: GIA HÂN
Xử lý trách nhiệm người đứng đầu
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Phòng) cho hay, tình trạng xây dựng không phép, sai phép, lấn chiếm vỉa hè, đất công, xây vượt tầng, thay đổi công năng… đã và đang xảy ra ở nhiều nơi. Nhiều công trình không được phát hiện từ sớm, chỉ khi công trình đã xây gần xong hoặc hoàn thiện mới bị phát hiện và xử lý.
Cùng với bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đội ngũ cán bộ chuyên môn về xây dựng ở cấp xã rất mỏng, phần lớn là kiêm nhiệm, không có đủ lực lượng để thực hiện giám sát, phát hiện kịp thời vi phạm. Một số nơi còn thiếu cán bộ có chuyên môn sâu về xây dựng.
Thực tế trên dẫn tới những khó khăn trong việc thực hiện kiểm tra, giám sát các công trình xây dựng.
Nữ đại biểu đề nghị cùng với cắt giảm khâu "tiền kiểm", mở rộng diện miễn giấy phép xây dựng thì cần bổ sung cơ chế tăng cường "hậu kiểm" để kịp thời phát hiện, xử lý sai phạm về xây dựng.
Đồng thời, quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp xã, trong việc kiểm tra, phát hiện và xử lý vi phạm ngay từ giai đoạn đầu; bổ sung chế tài xử lý trách nhiệm người đứng đầu nếu không phát hiện hoặc xử lý kịp thời.
Cùng đó là nghiên cứu bố trí lực lượng hỗ trợ quản lý xây dựng ở cấp cơ sở để khâu "hậu kiểm" thực sự hiệu quả, tránh tình trạng không có đủ nguồn nhân lực, con người.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM) thì kiến nghị, dù hậu kiểm nhưng cơ quan quản lý về xây dựng vẫn cần kiểm tra ngay từ giai đoạn nộp hồ sơ để xác định có hợp lệ hay không, chứ không chờ đến lúc khởi công. Nếu có vấn đề không đúng như lấn chiếm, sai quy chuẩn, ảnh hưởng đến môi trường… thì phải xử lý ngay.
"Quản lý không có nghĩa là chúng ta tiền kiểm, nhưng hậu kiểm cũng không có nghĩa là chúng ta không quản lý khi hồ sơ. Đọc vào đã thấy có những vi phạm, những bất hợp lý, thậm chí không khả thi…", ông Nghĩa nói.
