Chúng tôi thật sự bất ngờ khi đến Trung tâm Chuyển đổi số TP.HCM (DXC, chính thức ra mắt ngày 30.1.2024). Nơi điều hành mạng lưới chuyển đổi số của thành phố hơn 14 triệu dân và có nền kinh tế lớn nhất nước, nằm trên tầng 4 của tòa nhà cũ kỹ xây từ thời Pháp thuộc trên đường Lý Tự Trọng (P.Sài Gòn).
Chẳng biết vô tình hay có chủ ý mà dường như tại đây, lịch sử và tương lai đã cùng hội tụ khi ở nơi tưởng chừng như thuộc về quá khứ này, DXC đang thực hiện một sứ mệnh đặc biệt, mang tính định hướng cho tương lai phát triển của thành phố. Đó là đóng vai trò "bộ não số" kết nối dữ liệu, lan tỏa tri thức số, thúc đẩy một chính quyền thông minh phục vụ người dân, doanh nghiệp.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội Phan Văn Mãi khi còn là Chủ tịch UBND TP.HCM, tại lễ ra mắt DXC
ẢNH: DXC
Khi dữ liệu trở thành "hơi thở" của chính quyền số
Trung tâm DXC được UBND TP.HCM giao nhiệm vụ nghiên cứu, triển khai và hỗ trợ chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực, từ hành chính công, y tế, giáo dục, hạ tầng, đến kinh tế số, xã hội số. "Trung tâm Chuyển đổi số là đầu mối kết nối, là hạ tầng điều phối cho toàn bộ hệ thống dữ liệu của thành phố", ông Nguyễn Thanh Hòa, Phó giám đốc DXC, chia sẻ.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội Phan Văn Mãi, khi còn là Chủ tịch UBND TP.HCM, nhấn mạnh tại lễ ra mắt DXC: "Chúng ta phải coi dữ liệu là tài nguyên mới, là yếu tố cốt lõi của chính quyền số. Đến năm 2025, việc giao tiếp giữa người dân, doanh nghiệp với bộ máy hành chính phải cơ bản được thực hiện trên nền tảng số".
Ông Nguyễn Trần Phú Thịnh, Phó giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số TP.HCM, giới thiệu về hệ thống kết nối dữ liệu toàn thành phố
ẢNH: QUANG VIÊN
Từ tầm nhìn đó, DXC đang phối hợp các cơ quan nhà nước triển khai nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu (LGSP) cho phép các sở, ban, ngành đồng bộ và khai thác dữ liệu liên thông. Nhiều thủ tục hành chính đã được rút ngắn thời gian xử lý, từ cấp phép kinh doanh đến phản ánh hiện trường… qua cổng 1022 và ứng dụng Công dân số TP.HCM.
Cán bộ các phường, xã giờ đây có thể truy cập dữ liệu theo thời gian thực, theo dõi tiến độ hồ sơ, tình hình đầu tư công, chất lượng dịch vụ công... "Chuyển đổi số giúp chúng tôi làm việc minh bạch, có cơ sở dữ liệu rõ ràng để phục vụ dân tốt hơn", một cán bộ phường chia sẻ trong lớp tập huấn của DXC mới đây.
Từ "bộ não số", các quyết sách của chính quyền được hỗ trợ bởi bản đồ số và các bảng chỉ số phân tích tự động. Mọi dữ liệu không chỉ là con số, mà là "hơi thở" phản ánh đời sống đô thị, giúp chính quyền điều hành dựa trên thực tế.
Đồng hành để mỗi người dân là một "công dân số"
Nếu "bộ não số" là nơi điều hành, thì con người chính là trái tim của chuyển đổi số. TP.HCM đã chọn cách bắt đầu từ gốc là phổ cập tri thức số cho người dân, và DXC đóng vai trò quan trọng trong các chương trình chuyển đổi số đến từng nhà, từng người. Điển hình là phong trào "Bình dân học vụ số" giai đoạn 2025 - 2026 với khẩu hiệu "Mỗi công dân là một hạt nhân chuyển đổi số". Phong trào lấy cảm hứng từ "diệt giặc dốt" năm 1945, nhưng "giặc" hôm nay là sự lạc hậu trong kỷ nguyên công nghệ.
Một người dân đến tham dự chương trình đào tạo "Bình dân học vụ số"
ẢNH: QUANG VIÊN
Theo bà Trần Thị Diệu Thúy, Phó chủ tịch UBND TP.HCM: "Phong trào "Bình dân học vụ số" là một cuộc cách mạng mới về tri thức và kỹ năng, giúp người dân nắm bắt cơ hội trong thời đại số". Mục tiêu đến năm 2026 sẽ có 100% người dân trưởng thành được phổ cập kỹ năng số cơ bản, sử dụng thành thạo các nền tảng thiết yếu như VNeID, app Công dân số TP.HCM, thanh toán không tiền mặt và dịch vụ công trực tuyến mức độ 4.
DXC còn phối hợp cùng Sở KH-CN tổ chức chuỗi sự kiện "Cà phê chuyển đổi số", nơi người dân và cán bộ cùng ngồi trò chuyện, chia sẻ về những ứng dụng số trong đời sống, từ cách định danh điện tử đến phòng tránh lừa đảo mạng... "Chuyển đổi số không thể ép buộc, mà phải đi bằng con đường thấu hiểu, sẻ chia. Người dân thấy lợi ích thật sự khi tiết kiệm thời gian, tiện lợi hơn thì họ sẽ tự nguyện tham gia", ông Nguyễn Thanh Hòa chia sẻ trong tọa đàm "Kết nối số từ làng đến phố" vào tháng 8.2025.
Các đoàn viên thanh niên "đi từng ngõ, gõ từng nhà" để hướng dẫn người dân tiếp cận công nghệ số
ẢNH: CTV
Chính cách tiếp cận "đi từng ngõ, gõ từng nhà" giúp phong trào chuyển đổi số dần thấm sâu vào từng khu phố. Ở nhiều chợ, tiểu thương giờ đã quen thanh toán qua QR code; ở các trường học, phụ huynh tra cứu điểm của con em ngay trên app Công dân số... "Ngày xưa tôi sợ mấy cái app lắm, giờ quen rồi, thấy tiện ghê. Làm hồ sơ nhà đất cũng nộp online, không phải đi lại", chị Nguyễn Thị Thúy An (ngụ P.Gia Định) tươi cười nói.
Không dừng ở phổ cập kỹ năng, TP.HCM đang từng bước hình thành hệ sinh thái dữ liệu mở. Trong giai đoạn 2025 - 2026, DXC sẽ cùng các đối tác phát triển bản sao số (Digital Twin) của đô thị - mô hình ảo phản ánh tình trạng thực tế qua dữ liệu từ camera, internet vạn vật (IoT) và cảm biến môi trường. Mỗi tuyến đường, mỗi khu dân cư sẽ có "phiên bản số hóa" cập nhật liên tục, giúp lãnh đạo dễ dàng theo dõi và dự báo rủi ro hạ tầng.
Mục tiêu này nằm trong chương trình Chuyển đổi số TP.HCM giai đoạn 2023 - 2025, định hướng đến 2030, được UBND TP phê duyệt, với phương châm "Một hệ thống thống nhất - Một dữ liệu đồng bộ - Một dịch vụ liền mạch".
Một kỹ sư của Trung tâm Chuyển đổi số TP.HCM theo dõi dữ liệu trên kiosk số
ẢNH: QUANG VIÊN
Từ "bộ não số" đến mạng lưới công dân số lan tỏa ngoài cộng đồng, chuyển đổi số ở TP.HCM đã trở thành văn hóa quản trị mới, nơi mọi quyết định, mọi hành động đều hướng về người dân. Bên cạnh những chiếc máy vi tính trông như trong phim khoa học viễn tưởng, những màn hình luôn sáng tại DXC là gần 50 cán bộ, công chức, mà nhiều người trong đó là các kỹ sư trẻ, ngày đêm theo dõi các dòng dữ liệu vận hành của đô thị. Họ không chỉ là những người làm công nghệ mà là "người gác nhịp" cho một thành phố đang chuyển mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên số.
Bên ngoài, ở mỗi phường, mỗi khu phố, những buổi học kỹ năng số vẫn đều đặn diễn ra. Đồng thời, không khí tại các "Quán cà phê chuyển đổi số" cũng luôn sôi động. Các công chức, tình nguyện viên ở đây luôn nhiệt tình giúp đỡ người lớn tuổi tải và hướng dẫn sử dụng các ứng dụng số.
Chuyển đổi số không chỉ là hành trình của công nghệ mà còn là hành trình của niềm tin, tri thức và tinh thần phục vụ vì dân. Với TP.HCM, hành trình đó đang được DXC viết bằng dữ liệu, bằng những dòng code nhưng thấm đẫm hơi thở của con người để hướng đến một thành phố thông minh vì dân. (còn tiếp)
Theo bảng xếp hạng Chỉ số Chuyển đổi số (DTI) do Bộ TT-TT (nay là Bộ KH-CN) công bố năm 2024, TP.HCM xếp hạng 1 về chỉ số phát triển hạ tầng số. Bên cạnh đó, UBND TP.HCM là chính quyền địa phương duy nhất trong cả nước được Tổ chức Công nghiệp Điện toán châu Á - châu Đại Dương trao Giải thưởng ASOCIO 2023 cho hạng mục Chính quyền số xuất sắc.
Với tầm nhìn "Chuyển đổi số vì con người", TP.HCM đang tiên phong ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và trợ lý ảo thế hệ mới - GEN AI vào hệ thống hành chính công.
