Từ năm 1992, TP.HCM khởi xướng Chương trình giảm nghèo bền vững (ban đầu mang tên Chương trình xóa đói giảm nghèo). Đến cuối năm 2023, TP.HCM không còn hộ nghèo theo chuẩn quốc gia và chỉ còn 0,33% hộ nghèo theo chuẩn riêng của thành phố, về đích sớm 2 năm so với mục tiêu đề ra (2025).
Để thực hiện hiệu quả chương trình giảm nghèo bền vững này, không thể không nhấn mạnh vai trò tập hợp sức mạnh đại đoàn kết toàn dân của Ủy ban MTTQ VN TP.HCM và đặc biệt là nguồn lực quan trọng từ cuộc vận động Toàn dân đoàn kết xây dựng cuộc sống mới ở khu dân cư, được phát động từ năm 1995.
Trao quà, phương tiện sinh kế cho người khó khăn trong buổi phát động Tháng cao điểm vì người nghèo năm 2022
ẢNH: P.T.N
Bà Dương Thị Huyền Trâm trao quà, bàn giao nhà tình thương cho một hộ gia đình ở P.10, Q.Gò Vấp
ẢNH: P.T.N
Nhìn lại những ngày đầu tiên
Ngày 1.11.1995, Kế hoạch số 529 của Ban Thường trực Ủy ban MTTQ VN TP.HCM triển khai cuộc vận động Toàn dân đoàn kết xây dựng cuộc sống mới ở khu dân cư ra đời, trong đó nổi bật là đoàn kết giúp nhau xóa đói giảm nghèo, làm giàu chính đáng mà trọng tâm là thực hiện cuộc vận động Vì người nghèo và vận động Quỹ vì người nghèo.
Ngày 4.11.1995, Thành ủy TP.HCM ban hành Thông tri số 78, yêu cầu các cấp ủy Đảng chỉ đạo và tạo điều kiện để MTTQ làm nòng cốt, phối hợp chặt chẽ với các tổ chức đoàn thể và chính quyền, nhằm triển khai cuộc vận động đạt hiệu quả.
Ủy ban MTTQ VN TP.HCM đã triển khai kế hoạch sâu rộng, đặc biệt là vận dụng mô hình "thí điểm" ở phường, xã của mỗi quận.
Văn bản 529 nêu rõ mục đích từng bước xóa bỏ hộ đói, giảm mạnh số hộ nghèo và gia tăng hộ giàu; chăm lo đầy đủ cho những người gặp khó khăn trong cuộc sống
ẢNH: TƯ LIỆU
Đến ngày 20.8.1996, báo cáo sơ kết tình hình triển khai đầu tiên nêu rõ kết quả về công tác tuyên truyền phát động, điều tra khảo sát tình hình ở các khu dân cư. Đơn cử, Q.Bình Thạnh (nơi có P.12 được chọn làm "điểm chỉ đạo" để thực hiện kế hoạch) nêu rõ đã vận động các hộ dân đóng góp 142 triệu đồng để hỗ trợ vốn làm ăn; giúp 1.959 gia đình có hữu sự; quyên góp 190 triệu đồng chăm lo các đối tượng chính sách; 107 triệu đồng mua tập, viết và đỡ đầu 1.899 trẻ em nghèo; giải quyết việc làm cho 480 người.
Báo cáo sơ kết cuộc vận động năm 1996
ẢNH: TƯ LIỆU
Ngày 17.10.2000, hưởng ứng sáng kiến của Thủ tướng Phan Văn Khải, Đoàn Chủ tịch Ủy ban T.Ư MTTQ VN phát động cuộc vận động Ngày vì người nghèo trên toàn quốc, đồng thời chọn ngày 17.10 hằng năm là Ngày cả nước vì người nghèo.
Từ cuộc vận động này, các tỉnh, thành phố đã lần lượt thành lập quỹ vì người nghèo nhằm huy động nguồn lực xã hội hỗ trợ người nghèo và những người có hoàn cảnh khó khăn.
Tại TP.HCM, Quỹ vì người nghèo được thành lập vào năm 2001, do Ủy ban MTTQ VN TP.HCM quản lý và điều hành.
Hơn 3.300 tỉ đồng đóng góp Quỹ vì người nghèo
Một trong những nguồn lực quan trọng hỗ trợ Chương trình giảm nghèo bền vững là Quỹ vì người nghèo. Việc vận động và sử dụng quỹ này được lồng ghép vào các chương trình mục tiêu phát triển KT-XH của TP.HCM.
Lãnh đạo TP.HCM tặng máy tính xách tay cho học sinh, sinh viên từ Quỹ vì người nghèo vào năm 2024
ẢNH: P.T.N
Tháng cao điểm vì người nghèo năm 2022 tại TP.HCM, nhiều người dân xúc động khi nhận được phương tiện sinh kế hỗ trợ từ chương trình. Chị Võ Thị Tuyết Băng (Q.8) mừng chảy nước mắt khi được trao bàn máy may mới. Chị nói chiếc máy may cũ hư lên hư xuống, hàng cứ trễ hẹn với khách mà không có tiền thay.
Năm 2023, chị Băng chia sẻ với PV Thanh Niên rằng từ ngày có bàn máy may mới, chị nhận thêm hàng, cải thiện thu nhập hằng ngày. Con của chị cũng được địa phương hỗ trợ học bổng học tập. Được lan tỏa tinh thần cho đi, chị tham gia nhiều hơn vào công tác mặt trận của khu phố, cùng người nghèo trong xóm "thực hành tiết kiệm" để thoát nghèo. Chị còn vận động nhà hảo tâm để chăm lo cho hộ khó khăn hơn mình.
Cán bộ, công nhân viên chức và người lao động của TP.HCM hưởng ứng các hoạt động an sinh xã hội, đóng góp cho Quỹ vì người nghèo hằng năm
ẢNH: P.T.N
Bà Dương Thị Huyền Trâm, Trưởng ban Tuyên giáo - Vận động xã hội (trước đây là Trưởng ban Phong trào), Ủy ban MTTQ VN TP.HCM, thành viên Ban Vận động và quản lý Quỹ vì người nghèo TP.HCM, cho biết hiệu quả từ chương trình vừa là niềm vui và cũng là động lực lớn lao đối với những người làm công tác mặt trận.
Bà Trâm cho biết, hơn 20 năm qua, mỗi căn nhà tình thương được trao, mỗi suất học bổng đến tay học sinh nghèo hay mỗi phương tiện sinh kế như xe hủ tiếu, xe máy, máy may công nghiệp... giúp người dân ổn định cuộc sống đều là kết quả của sự chung tay đầy nghĩa tình giữa Đảng, chính quyền và nhân dân. Thành quả của chương trình còn thể hiện lòng tin, sự kiên trì kết nối cộng đồng để không ai bị bỏ lại phía sau.
Ủy ban MTTQ VN Q.1 trao quà cho các hộ khó khăn
ẢNH: P.T.N
Tính từ năm 2001 đến hết năm 2024, Quỹ vì người nghèo TP.HCM đã vận động chăm lo hơn 3.391 tỉ đồng; trong đó xây mới, sửa chữa 51.532 căn nhà; tặng 567.778 suất học bổng; hỗ trợ 4.110 phương tiện sinh kế; tặng 361.551 thẻ BHYT cho hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn thành phố.
Theo bà Trâm, hệ thống mặt trận đã triển khai nhiều giải pháp để vận động quỹ. Ở cấp thành phố, điển hình là tổ chức chương trình văn nghệ Thành phố nghĩa tình - Kết nối yêu thương; còn ở địa phương cũng có nhiều mô hình hay, được tuyên dương hằng năm.
Cuộc vận động toàn dân đã trải qua nhiều tên gọi theo từng giai đoạn phát triển. Đến tháng 11.2015, trên cơ sở kế thừa kết quả 20 năm thực hiện cuộc vận động Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư và 15 năm thực hiện cuộc vận động Ngày vì người nghèo, Ủy ban MTTQ VN TP.HCM chính thức phát động cuộc vận động mới là Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh.
Cuộc vận động này được đề xuất là một trong 50 sự kiện, hoạt động nổi bật của TP.HCM nhân kỷ niệm 50 năm đất nước thống nhất (30.4.1975 - 30.4.2025).
Đồng hành vì người nghèo
Bà Dương Thị Hồng Gấm, Chủ tịch Ủy ban MTTQ VN Q.1, cho hay Ủy ban đã đề ra nhiều cách làm để cùng chung tay hỗ trợ người yếu thế, như Ngày hội buffet chay vì người nghèo - Chung một tấm lòng, Tôn giáo Q.1 đồng hành và chia sẻ...; và từ tháng 10.2019 đã phát động mô hình Ngày cùng hành động vì người nghèo Q.1, tổ chức vào thứ bảy đầu tiên mỗi tháng.
Cán bộ Mặt trận phường phối hợp các bên liên quan lên danh sách hỗ trợ các hộ khó khăn hằng tháng và triển khai nhiều hoạt động thiết thực như: dọn dẹp nhà cửa, chăm sóc người bệnh, hỗ trợ nhu yếu phẩm, phương tiện sinh kế, tư vấn việc làm, học nghề… Trong hai năm 2019 - 2020, mô hình đã chăm lo gần 70.000 lượt người với kinh phí hơn 2,3 tỉ đồng. Đến năm 2024, mô hình chăm lo thêm 41.250 lượt hộ dân với nguồn lực gần 4,2 tỉ đồng.
Nhờ những nỗ lực đó, hệ thống Mặt trận đã góp phần giúp Q.1 giảm số hộ nghèo, cận nghèo từ hơn 1.000 hộ (giai đoạn 2019 - 2020) xuống còn 375 hộ cuối năm 2020, hiện đã hoàn thành mục tiêu không còn hộ nghèo theo chuẩn TP.HCM. Mô hình này cũng được Ủy ban MTTQ VN TP.HCM công nhận là thành tích tiêu biểu trong công tác Mặt trận giai đoạn 2019 - 2021.
Về Quỹ vì người nghèo, từ 2019 đến nay, Ủy ban MTTQ VN Q.1 đã vận động được khoảng 51 tỉ đồng, trong đó chi hơn 46,3 tỉ đồng chăm lo các đối tượng khó khăn.
