Đề xuất áp dụng thuế, phí môi trường
Đoàn giám sát chỉ rõ, bên cạnh một số kết quả, việc triển khai luật còn hạn chế, như tình trạng ô nhiễm môi trường còn diễn biến phức tạp, có thời điểm ở mức độ nghiêm trọng. Đặc biệt là ô nhiễm không khí (do bụi mịn) tại các thành phố lớn; ảnh hưởng xấu tới sức khỏe người dân.
Tổng thư ký - Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh trình bày báo cáo của Đoàn giám sát Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường
ẢNH: GIA HÂN
"Có những lúc thủ đô Hà Nội, TP.HCM rơi vào nhóm đô thị ô nhiễm nhất thế giới", ông Lê Quang Mạnh cho biết. Chất lượng môi trường một số đoạn sông tập trung tại khu vực đông dân cư, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, làng nghề trên lưu vực sông Cầu, sông Nhuệ - Đáy, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải chậm được cải thiện.
Cạnh đó, chưa hoàn thành chỉ tiêu về tỷ lệ cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng được xử lý. Theo Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, đến năm 2025, 100% cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng phải được xử lý. Song đến tháng 9.2025, cả nước vẫn còn 38/435 cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng chưa xử lý triệt để.
Đoàn giám sát cũng chỉ rõ hạ tầng thu gom, xử lý nước thải còn lạc hậu. Hiện chỉ có khoảng 18% tổng lượng nước thải đô thị được thu gom, xử lý. Cả nước mới có 31,5% cụm công nghiệp và 16,6% làng nghề đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt yêu cầu...
Theo báo cáo của Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội, thực tế cho thấy có các vụ việc khiếu nại, tố cáo, kiến nghị liên quan đến hoạt động của một số cơ sở chăn nuôi xả thải ra môi trường. Hay hoạt động của một số cơ sở sản xuất có phát sinh khí thải gây ô nhiễm môi trường; dự án công viên nghĩa trang… tác động lớn đến sinh hoạt của người dân trong khu vực.
Song đáng nói, phần lớn việc giải quyết của các cấp chính quyền địa phương mới chỉ dừng ở mức độ yêu cầu chủ đầu tư hạn chế sự tác động xấu của dự án, mà chưa có những giải pháp căn bản giải quyết dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường.
Cấp bách khắc phục ô nhiễm không khí tại Hà Nội, TP.HCM
Nêu giải pháp cấp bách, Tổng thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh đề nghị cần loại bỏ quan điểm “bảo vệ môi trường sẽ làm cản trở tăng trưởng kinh tế”. Đặc biệt, thiết lập cơ chế định giá tài nguyên, thuế môi trường, phí môi trường, hạn ngạch phát thải...
Đồng thời, ban hành và triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến 2045. Đoàn giám sát cũng đề xuất thực hiện ngay các biện pháp cấp bách kiểm soát, ngăn chặn và khắc phục, cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội và TP.HCM.
Đoàn giám sát đề xuất kiểm soát chặt chẽ khí thải của phương tiện giao thông cơ giới đường bộ; hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường không khí tại các đô thị lớn. Thực hiện lộ trình chuyển đổi xanh kèm với cơ chế, chính sách hỗ trợ người dân, tạo sự đồng thuận trong xã hội. Đặc biệt, có biện pháp loại bỏ phương tiện cơ giới không đủ tiêu chuẩn lưu hành gây ô nhiễm môi trường.
Cạnh đó, quản lý chặt chẽ chất thải phát sinh từ hoạt động giao thông, xây dựng, đặc biệt tại các đô thị và hoạt động đốt phụ phẩm nông nghiệp. Phấn đấu đến năm 2030, tại TP.Hà Nội, nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm giảm khoảng 20% so với mức trung bình năm 2024.
Tại các tỉnh, thành phố xung quanh Hà Nội, nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm giảm tối thiểu 10% so với mức trung bình năm 2024. Tại TP.HCM và các đô thị khác trên toàn quốc, chất lượng không khí được duy trì kiểm soát, không để gia tăng mức độ ô nhiễm.
