Trung tâm điện lực Vĩnh Tân ở xã Vĩnh Hảo, tỉnh Lâm Đồng (xã Vĩnh Tân, H.Tuy Phong, Bình Thuận cũ) là cụm nhiệt điện than lớn nhất cả nước vận hành ổn định và có đóng góp lớn cho ngân sách tỉnh Bình Thuận cũ.
Tuy nhiên, trong cuộc giám sát ngày 16.9 của Đoàn giám sát của Quốc hội, do ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ và môi trường của Quốc hội, làm Trưởng đoàn cho thấy, thực trạng ô nhiễm bụi, bụi than, tiếng ồn và khoảng cách an toàn vệ sinh môi trường đối với khu dân cư (thôn Vĩnh Phúc, xã Vĩnh Tân cũ, nay là xã Vĩnh Hảo) vẫn được nhiều đại biểu quan tâm, nêu ý kiến.
Cuộc sống chài lưới của ngư dân ngay sát hàng rào nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 4
ẢNH: QUỀ HÀ
Vẫn bộc lộ những hạn chế
Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp - Mội trường (NN-MT) Lâm Đồng, các nhà máy nhiệt điện tại TTĐL Vĩnh Tân đã đầu tư hệ thống xử lý khí thải, nước thải, lọc bụi tĩnh điện và hệ thống quan trắc tự động, truyền dữ liệu liên tục về cơ quan quản lý.
Kết quả quan trắc trong 6 tháng đầu năm 2025 cho thấy, chất lượng không khí khu vực quanh TTĐL cơ bản đạt quy chuẩn. Công tác giám sát môi trường được Tỉnh ủy, UBND tỉnh và Bộ NN-MT quan tâm, tổ chức thường xuyên, nhất là vào mùa gió Đông Bắc.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn bộc lộ những hạn chế. Vào mùa gió mạnh từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, bụi than màu đen vẫn phát tán, bay vào nhà dân khu vực giáp ranh, đặc biệt tại thôn Vĩnh Phúc, xã Vĩnh Hảo. Tiếng ồn từ hoạt động vận hành nhà máy ở các thời điểm khác nhau, có lúc vẫn vượt chuẩn cho phép.
Bãi chứa than của một nhà máy nhiệt điện lộ thiên, nguy cơ tiềm ẩn bụi than vào môi trường
ẢNH: Q.H
Đáng chú ý, hiện có 402 hộ dân với gần 1.600 nhân khẩu sống sát TTĐL Vĩnh Tân. Khảo sát cho thấy, gần một nửa số hộ mong muốn được di dời nếu Nhà nước bố trí tái định cư hợp lý; hơn một phần ba hộ muốn ở lại nhưng yêu cầu xử lý dứt điểm ô nhiễm; phần còn lại đồng thuận theo chủ trương chung.
Đoàn giám sát của Quốc hội làm việc tại Trung tâm điện lực Vĩnh Tân chiều 16.9
ẢNH: QUẾ HÀ
Vấn đề tồn tại nhiều năm, cần di dời dân để giải quyết triệt để
Tại buổi làm việc, ông Nguyễn Hữu Thông, Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng cho hay, qua nhiều lần tiếp xúc cử tri ở đây, lần nào bà con cũng phản ánh vấn đề tro bụi từ nhà máy bay vào nhà. "Người dân kiến nghị và chờ đợi giải quyết dứt điểm, nhưng di dời hay khắc phục triệt để vẫn chưa được giải quyết căn cơ. Điều này phải có trách nhiệm rõ ràng của các cơ quan liên quan", ông Thông phát biểu.
Phó trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Hữu Thông phát biểu tại buổi giám sát
ẢNH: Q.H.
Ông Thông cũng cho rằng, những nỗ lực giảm bụi, tiêu thụ tro xỉ là đáng ghi nhận, nhưng điều quan trọng là phải giải quyết được nỗi lo đời sống dân cư quanh nhà máy, không để Vĩnh Tân lặp lại những tồn tại về môi trường như những năm trước kia.
Phát biểu tại buổi giám sát, ông Lê Trọng Yên, Phó chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng cho biết, tỉnh cũng đã tổ chức giám sát chặt chẽ việc thực hiện các quy định môi trường tại TTĐL Vĩnh Tân trong thời gian qua. Tuy nhiên, các giải pháp xử lý hiện nay mới mang tính tình thế, trong khi vấn đề khoảng cách ly an toàn giữa nhà máy với khu dân cư chưa được giải quyết. Tỉnh đề xuất với các bộ ngành và đặc biệt là Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) cần nghiên cứu phương án di dời 402 hộ dân, bố trí tái định cư, đi kèm với điều chỉnh quy hoạch toàn bộ TTĐL Vĩnh Tân.
Phó chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Lê Trọng Yên phát biểu tại buổi giám sát
ẢNH: QUẾ HÀ
Theo tính toán sơ bộ, phương án di dời 402 hộ dân thôn Vĩnh Phúc sẽ cần khoảng 803 tỉ đồng, trong đó có cả chi phí xây dựng khu dân cư mới và khu neo đậu phục vụ sinh kế nghề biển. Đây là con số lớn, đòi hỏi phải có sự phối hợp của các bộ ngành và EVN.
Ông Nguyễn Anh Tuấn, Tổng giám đốc EVN, khẳng định tập đoàn đã, đang và sẽ tiếp tục đầu tư mạnh mẽ cho công tác bảo vệ môi trường tại Vĩnh Tân. EVN đã yêu cầu các đơn vị thành viên khẩn trương hoàn thành mái che kho than, nâng cấp hệ thống lọc bụi, đồng thời nghiên cứu công nghệ mới để xử lý tro xỉ triệt để hơn. Tuy nhiên, ông Tuấn cho rằng khó khăn lớn nhất của việc di dời 402 hộ dân hiện nay đối với EVN chính là yếu tố pháp lý, cơ sở pháp lý để chi kinh phí số tiền di dời lên đến trên 803 tỉ đồng.
Kết luận buổi giám sát, ông Lê Quang Huy đánh giá cao nỗ lực của TTĐL Vĩnh Tân trong việc đầu tư các công trình xử lý chất thải, tăng cường quan trắc và đẩy mạnh tiêu thụ tro xỉ.
Ông Lê Quang Huy, Trưởng đoàn giám sát phát biểu kết luận
ẢNH: QUẾ HÀ
Tuy nhiên, ông Huy nhấn mạnh phải giải quyết triệt để vấn đề môi trường ở TTĐL Vĩnh Tân. "Bản thân tôi từng về đây tiếp xúc cử tri, bà con phản ánh nhiều lần rồi và có lần kéo dài tới trưa, rất gay gắt", ông Huy chia sẻ.
Ông Lê Quang Huy đề nghị Bộ Công thương chủ trì, phối hợp với Bộ NN-MT, UBND tỉnh Lâm Đồng và EVN nghiên cứu điều chỉnh quy hoạch TTĐL Vĩnh Tân, trong đó xem xét phương án di dời dân, đảm bảo an toàn sức khỏe và ổn định đời sống lâu dài cho bà con. Đồng thời, yêu cầu EVN đầu tư thêm trạm quan trắc không khí tại khu vực dân cư giáp ranh, để theo dõi khách quan, minh bạch và kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh.
