Tối nay, 5.12, tại Nhà hát Hồ Gươm, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã trang trọng trao giải thưởng chính VinFuture 2025 cho 4 nhà khoa học xuất sắc, vì những khám phá và phát triển vắc xin HPV nhằm phòng ngừa các khối u do vi rút papilloma ở người (HPV) gây ra: TS Douglas R.Lowy, TS John T.Schiller, TS Aimée R.Kreimer (đều đến từ Viện Ung thư quốc gia, Mỹ), GS Maura L.Gillison (Trung tâm Ung thư MD Anderson, ĐH Texas, Mỹ). Giải thưởng có giá trị 3 triệu USD (tương đương khoảng 78 tỉ đồng).
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn trao giải thưởng chính VinFuture 2025 cho 4 nhà khoa học xuất sắc cùng khám phá và phát triển vắc xin HPV "chặn" ung thư
ẢNH: THANH LÂM
Theo đánh giá của Hội đồng giải thưởng, các nghiên cứu nền tảng về protein capsid của vi rút papilloma ở người do TS Lowy và TS Schiller thực hiện đã dẫn đến sự phát triển của các loại vắc xin HPV hiệu quả cao, ngăn ngừa hàng triệu ca ung thư cổ tử cung, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển.
TS Kreimer là người đưa ra phác đồ tiêm chủng liều đơn, phác đồ này đã được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị áp dụng, và nhờ thế đã mở rộng đáng kể khả năng tiếp cận vắc xin tới người dân.
Đồng thời, GS Gillison và TS Kreimer đã có những nghiên cứu về dịch tễ học, từ đó xác định mối liên hệ giữa HPV và ung thư vùng đầu - cổ, một mối đe dọa ung thư đáng chú ý có thể giảm thiểu nhờ tiêm vắc xin HPV.
Bên cạnh giải thưởng chính, Giải thưởng VinFuture còn có 3 giải đặc biệt, mỗi giải thưởng giá trị 500.000 USD (khoảng 13 tỉ đồng). Trong đó, giải đặc biệt dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển đã vinh danh GS María Esperanza Martínez-Romero (Mexico) vì những tiến bộ trong nghiên cứu sinh thái vi sinh vật và cơ chế cố định nitơ cộng sinh tại các hệ sinh thái nhiệt đới.
Giải đặc biệt dành cho nhà khoa học nữ được trao cho GS Mary-Claire King (Mỹ) vì sự phát hiện gen BRCA1 liên quan đến nguy cơ ung thư vú và buồng trứng, đặt nền móng cho các xét nghiệm di truyền, chương trình tầm soát và điều trị theo hướng cá thể hóa.
Giải đặc biệt dành cho nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới đã vinh danh 5 nhà khoa học: GS Venkatesan Sundaresan (Mỹ), GS Raphaël Mercier (Đức), TS Emmanuel Guiderdoni (Pháp), TS Imtiyaz Khanday (Mỹ) và TS Delphine Mieulet (Pháp) vì những đổi mới trong phát triển các loại cây trồng lai có khả năng tự nhân giống.
Tất cả các nhà khoa học đạt giải VinFuture 2025 đều có mặt tại lễ trao giải để đón nhận sự vinh danh. Đây là năm đầu tiên (sau 5 năm) lễ trao giải VinFuture được diễn ra mà không vắng mặt bất kỳ chủ nhân giải thưởng nào.
Theo GS Richard Friend, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture, các chủ nhân Giải thưởng VinFuture 2025 đã kiến tạo những tiến bộ khoa học mang tính bước ngoặt, đem lại lợi ích thiết thực cho sức khỏe con người và an ninh lương thực toàn cầu.
"Từ vắc xin, hiểu biết về bệnh có căn nguyên di truyền, đến các phương pháp lai tạo giống cây trồng và quy trình canh tác bảo đảm sinh trưởng tối ưu - những thành tựu này cho thấy sức mạnh của khoa học khi được dẫn dắt bởi lòng nhân ái và tinh thần hợp tác xuyên biên giới. Khi tri thức phụng sự con người, chúng không chỉ mở rộng hiểu biết của chúng ta về thế giới, mà còn góp phần bảo vệ và nuôi dưỡng sự sống", GS Richard Friend nói.
GS Friend chia sẻ thêm: "Các nhà khoa học được vinh danh năm 2025 sẽ mang đến những khám phá khoa học xuất sắc, góp phần tạo ra lợi ích lớn lao cho xã hội - cả về phúc lợi con người lẫn phát triển bền vững.
Công trình của họ nhắc chúng ta rằng khoa học không chỉ là tri thức, mà còn là trách nhiệm - trách nhiệm đóng góp vào tương lai tốt đẹp hơn cho hành tinh và các thế hệ tiếp theo".
