Sáng 16.9, Chi hội tòa soạn TP.HCM, Liên chi hội Nhà báo Báo Thanh Niên phối hợp Survival Skills Vietnam (SSVN) tổ chức buổi huấn luyện kỹ năng sơ cấp cứu đột quỵ dành cho cán bộ, công nhân viên.
Bà Nguyễn Thị Thuỳ Trang, Phó giám đốc SSVN, chia sẻ: "Sơ cấp cứu kịp thời, đúng cách khi bị đột quỵ là kỹ năng cần thiết với tất cả mọi người, nhất là khi bệnh đột quỵ có xu hướng gia tăng trong cộng đồng. Đặc biệt là các phóng viên, biên tập viên cần hiểu rõ hơn để đưa thông tin chính xác đến bạn đọc".
Bà Nguyễn Thị Thuỳ Trang, Phó giám đốc SSVN hướng dẫn sơ cấp cứu đột quỵ cho phóng viên Báo Thanh Niên
ẢNH: NGUYỄN ANH
Đột quỵ, nhồi máu cơ tim, ngưng tim đột ngột là khác nhau
Ngay tại phần đầu tiên của buổi tập huấn, các phóng viên, biên tập viên Báo Thanh Niên được chuyên gia hướng dẫn phân biệt sự khác nhau giữa đột quỵ, nhồi máu cơ tim, ngưng tim đột ngột.
Đột quỵ là: Máu không bơm được lên não do tắc nghẽn, vỡ, phình mạch máu não. Nguyên nhân dẫn đến đột quỵ não là tắc nghẽn mạch máu do cục máu đông, cholesterol, huyết áp cao, huyết áp quá thấp, dị dạng mạch máu não… Trong đó, nhóm do tắc nghẽn chiếm 85%, khám bệnh kịp thời có thể phát hiện; 15% còn lại thuộc nhóm vỡ mạch máu, sẽ nguy hiểm hơn, nguy cơ tử vong cao hơn.
Bỏ túi kỹ năng sơ cấp cứu đột quỵ – Cứu người trong gang tấc
Đột quỵ thường có những biểu hiện sớm như nhức đầu, căng thẳng, chóng mặt, tê tay… Người lớn tuổi hay phụ nữ trung niên tay chân lạnh, bị thoái hóa đốt sống cổ hay đau phần cổ vai gáy gây cơn thiếu máu não thoáng qua, đang ngồi đứng lên thường đau đầu…
Đột quỵ có những biểu hiện rõ bên ngoài như méo miệng, một bên tay, chân, yếu hơn dẫn đến đi tập tễnh, làm rớt đồ hoặc đang đi tự nhiên té, quỵ xuống… Nặng hơn là việc nói khó khăn. Trong những trường hợp này thì nên đi cấp cứu, không nên chủ quan.
Khi nghi ngờ một người sắp bị đột quỵ, bà Trang hướng dẫn làm bài kiểm tra bằng cách đứng lên, nhắm mắt, dang 2 tay trong 10 giây. Nếu cảm thấy choáng, không thăng bằng thì nên gọi cấp cứu
ẢNH: NGUYỄN ANH
Nhồi máu cơ tim là: Khi máu không bơm được vào tim. Dấu hiệu nhận biết sớm là dễ bị mệt, tức ngực và khó thở, khó mô tả cảm giác mệt. Một số trường hợp có thể mô tả được "cảm giác nặng ngực, cảm giác tim chật chội như có ai bóp chặt vào".
Thêm một biểu hiện sớm nữa là da tái nhợt và đổ mồ hôi. Riêng nam giới có cảm giác buồn nôn, muốn rặn, muốn đi vệ sinh, cảm thấy mệt và khó chịu trong người.
Nhồi máu cơ tim diễn tiến nhanh hơn đột quỵ não, thường chỉ trong 15 phút đã có thể gục xuống nên cần gọi cấp cứu ngay khi phát hiện. Trường hợp này khi nạn nhân mệt nhưng vẫn còn tỉnh thì nên cho ngồi để dễ thở hoặc kê gối tựa lưng, tư thế nửa nằm nửa ngồi trong khi chờ xe cấp cứu.
Ngưng tim đột ngột là: Thường do rối loạn nhịp tim, tỷ lệ tử vong nhanh nhất so với nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Ngoài những trường hợp có bệnh nền dễ dẫn đến ngưng tim đột ngột thì còn do thiếu khoáng chất, điện giải, gắng sức quá mức…
Phóng viên được thực hành ép tim
Ngưng tim đột ngột có những trường hợp chỉ sau 2 – 4 phút nếu không hồi sinh tim phổi thì dẫn đến chết não, không phục hồi được. "Cứ mỗi 1 phút chậm trễ không hồi sinh tim phổi đúng cách thì có khoảng 2 triệu tế bào não chết. Trong trường hợp này, 1 phút vô là cùng quý giá, việc hồi sinh tim phổi đúng cách trong 'vài phút vàng' là quan trọng", bà Trang nhấn mạnh.
Các chuyên gia, bác sĩ hướng dẫn phóng viên Báo Thanh Niên hồi sinh tim phổi
ẢNH: NGUYỄN ANH
Từ đó, các chuyên gia, bác sĩ hướng dẫn phóng viên Báo Thanh Niên cách hồi sinh tim phổi. Đây là phương pháp dùng tay đè xuống tim để tạo sức ép, thay tim co bóp đẩy máu đến não và các bộ phận trong cơ thể.
Các bước:
Bước 1: Xác định đúng vị trí tim - là phần chính giữa 2 lá phổi, hơi lệch một phần nhỏ về bên trái. Cách xác định vị trí là điểm giao nhau giữa đường kẻ ngang của 2 núm vú nguyên thủy hoặc điểm giao nhau giữa đường thẳng từ nách đến phần giữa ngực với đường thẳng từ mũi xuống.
Bước 2: Nới lỏng cà vạt, cổ áo để giúp nạn nhân dễ thở. Quỳ sát nạn nhân, dùng cổ tay đè xuống tim với phương lực thẳng đứng. Lực đè bằng khoảng 1/3 chiều dày lồng ngực của nạn nhân, độ lún khoảng 5 - 6 cm.
Bước 4: Ép tim ngoài lồng ngực với chu trình 30 lần ép tim và 2 hơi thở oxy vào miệng hoặc mũi nạn nhân. Tốc độ trung bình vào khoảng 100 – 120 nhịp/phút để đảm bảo máu được bơm đến các bộ phận. Lưu ý, đối với thao tác ép tim này cũng có thể thực hiện trong những trường hợp đuối nước.
Trường hợp trẻ sơ sinh dưới 12 tháng tuổi thì 1 tay giữ đầu hơi ngẩng lên để mở rộng đường thở, tay còn lại chụm các ngón lại đè vào tim, ép tim ngoài lồng ngực không quá 120 nhịp/phút
ẢNH: NGUYỄN ANH
Trong quá trình ép tim, kêu gọi người xung quanh hỗ trợ, gọi cấp cứu. Tiếp tục ép cho đến khi xe cấp cứu đến hoặc nạn nhân có dấu hiệu sống như ho và tự thở được. Trong trường hợp nạn nhân bị ói, thức ăn trào ra miệng thì cho nghiêng người trong 2 giây rồi tiếp tục ép tim.
Trường hợp này, nếu có mặt nạ thổi ngạt chuyên dụng thì dùng để thổi vào miệng nạn nhân hoặc cũng có thể thổi vào mũi. Lưu ý, nếu thổi vào mũi thì dùng tay đè vào cằm nạn nhân để khép miệng, nếu thổi vào miệng thì bóp mũi nạn nhân lại. Thổi oxy đúng cách là khi phổi của nạn nhân phồng lên.
Đối với trường hợp ngưng tim đột ngột, ngoài việc ép tim thì kết hợp của máy sốc điện tim ngoài tự động (AED) có vai trò rất quan trọng giúp cứu sống nạn nhân.
Cách dùng máy AED song song với quá trình ép tim:
Bước 1: Cởi áo nạn nhân để ngực trần, lau khô bề mặt da.
Bước 2: Dùng 2 miếng dán đi theo máy dán vào phần trên của ngực phải và phần bụng bên trái. Với trẻ em có thể dán 1 miếng ở phía trước và 1 miếng ở phía sau lưng.
Các chuyên gia hướng dẫn sử dụng máy AED
ẢNH: NGUYỄN ANH
"Với phương châm còn nước còn tát, mọi người nên liên tục ép tim, kết hợp dùng máy AED nếu có cho đến khi họ được tỉnh hoặc vào cấp cứu", bà Trang nói.
Tại buổi tập huấn, bác sĩ chuyên khoa II Đinh Văn Thành, Giám đốc Phòng khám Đa khoa Y học cổ truyền Tâm An, cho biết hiện có một số dấu hiệu như tê tay chân, đau nửa đầu, đau đầu dữ dội hay đau vùng cổ vai gáy do thoái hóa cột sống cổ, thoát vị đĩa đệm… thường hay bị nhầm với đột quỵ, đặc biệt là ở giới trẻ.
Bác sĩ chuyên khoa II Đinh Văn Thành tại buổi tập huấn sơ cấp cứu đột quỵ sáng 16.9
ẢNH: NGUYỄN ANH
Bác sĩ Thành khuyên mọi người nên thường xuyên khám định kỳ để biết cơ thể đang có bệnh nền như tiểu đường, mỡ máu, men gan cao, huyết áp cao, stress, trầm cảm… hay không, để biết nguyên nhân của những cơn đau. Tiếp theo là thực hiện chế độ dinh dưỡng khoa học trong đó việc uống đủ nước rất quan trọng. Bác sĩ khuyên nên duy trì tập luyện, vận động cơ thể, đặc biệt là những người làm công việc thường xuyên phải ngồi 1 chỗ.
Máy sốc điện tim tự động hay còn gọi là máy khử rung tim bên ngoài tự động (AED) – là thiết bị y tế trợ tim được sử dụng trong cấp cứu. AED dùng xung điện kích thích tim thông qua các điện cực lên thành ngực nhằm đưa tim về trạng thái bình thường khi tim rơi vào trạng thái ngưng hoạt động. Máy AED là một phần quan trọng trong kỹ thuật hồi sức cấp cứu. Cơ hội sống của một người bị ngưng tim rất cao nếu sốc tim kịp thời kết hợp ép tim hồi sinh tim phổi.
Bà Trang giới thiệu đến phóng viên và độc giả Báo Thanh Niên ứng dụng Sơ cấp cứu SSVN với các tính năng: Hướng dẫn khẩn cấp bằng video, đếm nhịp tim hồi sinh tim phổi, bản đồ bệnh viện điều trị đột quỵ, thư viện học sơ cấp cứu, đăng ký các lớp học... Mọi người có thể tải ứng dụng theo địa chỉ: socapcuu.app.
