Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ thẩm định đối với dự thảo nghị định về phân loại đơn vị hành chính. Dự thảo do Bộ Nội vụ chủ trì soạn thảo.
Theo đề xuất, Hà Nội và TP.HCM là đơn vị hành chính đặc biệt
ẢNH: T.N
Tiêu chuẩn cũ không còn phù hợp
Theo Bộ Nội vụ, thực hiện chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính, Việt Nam hiện còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh và 3.321 đơn vị hành chính cấp xã.
Điều này dẫn tới thay đổi căn bản về quy mô địa bàn và dân số trung bình của các đơn vị hành chính, vượt xa ngưỡng chuẩn quy định tại Nghị quyết số 1211/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Chưa kể, hệ thống tiêu chí phân loại đơn vị hành chính hiện hành thiên lệch về quy mô, khi tập trung chủ yếu vào dân số, diện tích và số lượng đơn vị trực thuộc.
Nhóm tiêu chí phản ánh trình độ phát triển kinh tế - xã hội mới dừng ở các chỉ số truyền thống như tỷ lệ điều tiết ngân sách, thu nhập bình quân, tỷ lệ nghèo, tăng trưởng kinh tế...; chưa bao quát các yếu tố "động" như tỷ lệ tăng năng suất lao động, mức độ chuyển đổi số, cải cách thủ tục hành chính.
Do vậy, các địa phương có dân số đông, diện tích lớn thường được xếp loại cao mà chưa phản ánh đúng nỗ lực cải cách, đổi mới trong quản trị và nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân. Ngược lại, những địa phương quy mô nhỏ nhưng triển khai hiệu quả chuyển đổi số, chính quyền điện tử, cải cách thủ tục hành chính... lại khó cải thiện phân loại.
Bộ Nội vụ cho rằng, nếu tiếp tục áp dụng các tiêu chí, thang điểm và ngưỡng phân loại cũ của Nghị quyết số 1211 thì kết quả phân loại sẽ không còn sát với thực tế, làm sai lệch đánh giá về vị trí, vai trò, mức độ phát triển của từng địa phương, ảnh hưởng trực tiếp đến việc hoạch định chính sách, phân bổ nguồn lực và tổ chức bộ máy chính quyền.
34 tỉnh, thành của Việt Nam sau sắp xếp đơn vị hành chính
ẢNH: T.N
Đề xuất các tiêu chí mới
Tại dự thảo, Bộ Nội vụ đề xuất Hà Nội và TP.HCM là 2 đơn vị hành chính loại đặc biệt. Các đơn vị hành chính còn lại được phân loại dựa trên phương thức tính điểm: dưới 60 điểm đạt loại III, từ 60 - 75 điểm đạt loại II, trên 75 điểm đạt loại I.
Đối với thành phố trực thuộc T.Ư, ngoài Hà Nội và TP.HCM, các thành phố khác sẽ là đơn vị hành chính loại I.
Đối với tỉnh, việc phân loại dựa trên tổng số điểm của 5 nhóm tiêu chuẩn: quy mô dân số từ 10 - 20 điểm, diện tích tự nhiên 10 - 20 điểm, số lượng đơn vị hành chính trực thuộc 6 - 10 điểm, yếu tố đặc thù 0 - 10 điểm, điều kiện kinh tế - xã hội 18 - 40 điểm (gồm 11 tiêu chí thành phần như cân đối thu chi ngân sách, tốc độ tăng trưởng kinh tế, tốc độ tăng năng suất lao động, tỷ lệ hộ nghèo, tỷ lệ hộ gia đình có kết nối internet, tỷ lệ hồ sơ thủ tục hành chính được xử lý qua dịch vụ công trực tuyến toàn trình…).
Thẩm quyền quyết định phân loại đơn vị hành chính cấp tỉnh là Bộ trưởng Bộ Nội vụ (quy định hiện hành là Thủ tướng).
Đối với xã, việc phân loại dựa trên tổng số điểm của 4 nhóm tiêu chuẩn: quy mô dân số 15 - 25 điểm, diện tích tự nhiên 15 - 25 điểm, điều kiện kinh tế - xã hội (gồm 7 tiêu chí thành phần) 21- 40 điểm, yếu tố đặc thù 0 - 10 điểm.
Đối với phường, việc phân loại dựa trên tổng số điểm của 4 nhóm tiêu chuẩn tương tự như đối với xã nhưng có điều chỉnh mức tối đa, tối thiểu của từng tiêu chí, tiêu chuẩn cho phù hợp đặc thù về quy mô dân số, diện tích tự nhiên và trình độ phát triển kinh tế - xã hội.
Đối với đặc khu, nếu được phân loại đô thị thì áp dụng tiêu chuẩn của phường, các trường hợp còn lại áp dụng tiêu chuẩn của xã; đồng thời điểm yếu tố đặc thù của đặc khu là 10 điểm (tối đa).
Quy định về điểm ưu tiên
Dự thảo còn quy định về điểm ưu tiên (tối đa 10 điểm) đối với các đơn vị hành chính có quy mô vượt trội (tỉnh, xã có diện tích tự nhiên từ 300% tiêu chuẩn theo quy định; phường có quy mô dân số từ 300% tiêu chuẩn theo quy định).
Cùng đó là đơn vị hành chính thuộc khu vực đặc biệt khó khăn hoặc đơn vị hành chính được xác định có vị trí, vai trò trung tâm phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, thành phố hoặc khu vực liên xã, phường.
Bộ Nội vụ cho rằng quy định này sẽ bảo đảm các đơn vị hành chính có tính chất vượt trội, trọng yếu được quan tâm bố trí nguồn lực để đầu tư, phát triển và quản lý.
