Chiều 3.11, Quốc hội thảo luận tại tổ về một số dự án luật, trong đó có luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Thống kê.
Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân, đoàn TP.HCM
ẢNH: GIA HÂN
Cơ quan thống kê thuộc Quốc hội sẽ đảm bảo tính độc lập?
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP.HCM) đề cập tới vai trò của thống kê. Đơn cử như việc xây dựng chiến lược, kế hoạch kinh tế - xã hội 5 năm hoặc điều chỉnh thuế thu nhập cá nhân, đều phải căn cứ vào chỉ số giá cả. Mà dữ liệu này thì phải do thống kê cung cấp.
Cho rằng cần nâng cao hơn nữa vai trò của thống kê, ông Ngân kiến nghị thống kê phải là một cơ quan độc lập, nếu được thì phải là cơ quan trực thuộc Quốc hội thay vì trực thuộc Bộ Tài chính, qua đó giúp bảo đảm được tính thực tiễn, khách quan của dữ liệu.
Ông Ngân cũng góp ý theo hướng nâng cao chất lượng dữ liệu thống kê. Ví dụ như các chỉ số về giá cả, lạm phát…, cơ quan thống kê nên tiến hành điều tra, lấy mẫu nhiều hơn, lấy ở nhiều thời điểm thay vì định kỳ ngắn hạn.
Vị đại biểu dẫn kinh nghiệm quốc tế cho thấy, khi tính chỉ số lạm phát hoặc giá cả, khi điều tra hộ gia đình, họ sẽ dựa vào hóa đơn mua hàng hóa, trả tiền điện, tiền nước, tiền thuê nhà… Chính những hóa đơn này sẽ là cơ sở để đo lường mức sống, chỉ số tiêu dùng của từng gia đình, đảm bảo tính chuẩn xác.
Còn tại Việt Nam, ông Ngân cho rằng việc thống kê với hộ gia đình còn hạn chế, mới chủ yếu dừng ở hóa đơn tiền điện, tiền nước, chưa có những khoản chi phí khác. Do đó, vị đại biểu kiến nghị phải tiến tới minh bạch, chuẩn hóa dữ liệu đầu vào để việc đánh giá chuẩn xác hơn.
Ủng hộ ý kiến của đại biểu Ngân, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân (đoàn TP.HCM) cũng cho rằng cơ quan thống kê có trách nhiệm rất quan trọng, cung cấp hệ thống số liệu khách quan, kịp thời để Chính phủ, Đảng hoạch định chính sách. Do đó, ông "thiết tha" đề nghị nên để thống kê là một cơ quan trực thuộc Quốc hội, hoạt động tương tự như mô hình Kiểm toán Nhà nước.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân, đoàn TP.HCM
ẢNH: GIA HÂN
Số liệu thống kê phải kịp thời
Cùng cho ý kiến thảo luận tại tổ TP.HCM, đại biểu Trần Anh Tuấn dành sự quan tâm về việc đảm bảo tính kịp thời của số liệu thống kê.
Ông Tuấn dẫn thực tế và cho rằng trong một số trường hợp, số liệu thống kê được cung cấp muộn, rất trễ so với kỳ cần phải đánh giá.
"Tức là trong quý đó hay là trong năm đó thì thông thường phải chờ năm sau hoặc quý sau mới cung cấp quý trước", ông Tuấn nói.
Theo vị đại biểu, số liệu phải được cập nhật ngay, kịp thời, để đáp ứng việc đánh giá tình hình, đưa ra chiến lược sát với thực tiễn. "Ví dụ gần hết quý chúng ta phải có số liệu dự báo, đến tuần đầu của tháng hoặc tháng đầu của quý sau là phải có thông tin của quý trước", ông Tuấn nêu quan điểm.
Đại biểu Phạm Trọng Nhân thì kiến nghị hoàn thiện quy định về cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia, phân quyền truy cập cũng như liên thông, chia sẻ dữ liệu mở để tất cả bộ, ngành, thậm chí là doanh nghiệp được phép kết nối, sử dụng dữ liệu trong phạm vi cho phép; tránh tình trạng "mỗi nơi một dữ liệu, một số liệu".
Ông Nhân bày tỏ đồng tình khi dự thảo luật đã quy định nguyên tắc bình đẳng trong tiếp cận dữ liệu thống kê, song cho rằng chưa có sự mở rộng ra khu vực doanh nghiệp, nghiên cứu, nhất là đổi mới sáng tạo.
Theo vị đại biểu, hiện nguồn dữ liệu còn "mỗi nơi mỗi chỗ, cũng hơi giữ cho mình", trong khi đây là thời điểm nền kinh tế đang rất cần sự chia sẻ, do đó cần mở rộng thêm vấn đề này.
Ông Nhân gợi ý có thể cho phép các viện nghiên cứu, các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp khởi nghiệp, các tổ chức KHCN được khai thác dữ liệu mở nhằm phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội hoặc ứng dụng vào trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số.
