Thảo luận về dự án luật Thương mại điện tử chiều 13.11, đại biểu Huỳnh Thị Phúc (đoàn TP.HCM) khẳng định sự cần thiết xây dựng các quy định pháp luật nhằm quản lý hoạt động thương mại trên nền tảng số. Việc này còn góp phần làm sạch những tác động không tích cực mà cử tri, dư luận quan tâm từ lâu.
Phải thiết lập văn hóa kinh doanh và sự công bằng trên nền tảng số
Bà Phúc nói, trải nghiệm từ các trang mạng xã hội cho thấy "cả một chợ thương mại điện tử đang vận hành giữa những điệu nhảy, nụ cười và ánh đèn livestream". Một chiếc váy, lọ kem hay viên uống chỉ cần dùng vài câu nói vu vơ đã có hàng nghìn người like, share, bình luận và mua. Thậm chí, cả "đội quân ảo" kèm theo những đường link mua hàng, mã giảm giá, số tài khoản.
Đại biểu Huỳnh Thị Phúc, đoàn TP.HCM
ẢNH: GIA HÂN
Những video tưởng chừng vô hại nhưng lại cho thấy một hệ thống thương mại chưa được kiểm soát, không được chứng nhận và không ai chịu trách nhiệm. Như các vụ việc người nổi tiếng vướng vòng lao lý vì quảng cáo sai, bán hàng giả thời gian qua, khách hàng ngỡ ngàng vì niềm tin của mình đã bị lấy mất.
Theo nữ đại biểu, dự thảo luật quy định 4 nhóm hành vi vi phạm, gồm lừa đảo, kinh doanh bán hàng giả, ép buộc người dùng và thao túng thuật toán. Song, những chiêu trò trên mạng không chỉ nằm trong 4 nhóm này.
"Họ không lừa đảo theo nghĩa truyền thống, cũng không kinh doanh hàng giả trên sàn chính thức mà lợi dụng sức ảnh hưởng, danh tiếng, thậm chí sử dụng yếu tố hình ảnh phản cảm để bán hàng, để kiếm tiền từ lượt người share, người xem và người mua", bà Phúc nói.
Đại biểu đoàn TP.HCM cũng cho rằng, cần quan tâm để tạo môi trường kinh doanh lành mạnh trên nền tảng số, thúc đẩy phát triển kinh tế số, nhưng đồng thời cũng phải thiết lập văn hóa kinh doanh và sự công bằng.
Trong khi quảng cáo thông thường phải thực hiện các thủ tục xin phép, phải ghi rõ nội dung, phải chịu trách nhiệm về sản phẩm thì những video ngắn gắn mác giải trí lại được tự do rao bán mọi thứ, từ kem bôi da, quần áo cho đến thuốc uống, thực phẩm chức năng.
"Một video Tiktok với hàng triệu lượt xem có sức mạnh gấp 10 lần một chiến dịch quảng cáo truyền thông", nữ đại biểu nhận định.
Kiểm soát thuật toán "ưu tiên video nhảy múa phản cảm"
Để khắc phục bất cập, đại biểu Huỳnh Thị Phúc đề nghị bổ sung quy định theo hướng cấm lợi dụng hình ảnh, danh tiếng, uy tín, sức ảnh hưởng xã hội và hành vi phản cảm, khiêu khích, trái với thuần phong mỹ tục để quảng bá, chào mời, bán hàng, cung cấp dịch vụ, lan truyền nội dung thương mại điện tử trá hình.
Đồng thời, quy định trách nhiệm của chủ quản mạng xã hội hoạt động thương mại điện tử như Tiktok, Facebook, YouTube trong việc cảnh báo gỡ bỏ nội dung có yếu tố thương mại trá hình, gợi cảm hoặc phản cảm.
"Khi người livestream có lượng theo dõi lớn hoặc khán giả là thanh thiếu niên, không thể để thuật toán ưu tiên video nhảy múa phản cảm vì tạo ra nhiều lượt tương tác, trong khi đây chính là cửa ngõ để đẩy sản phẩm kém chất lượng ra thị trường và ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng", bà kiến nghị.
Cùng mối quan tâm, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Phòng) cho hay, livestream bán hàng không chỉ đơn thuần là hoạt động thương mại mà dần trở thành kênh giải trí thu hút lượng lớn người xem. Việc tiếp cận các livestream quá dễ dàng với tất cả các lứa tuổi, thậm chí nhiều trẻ còn sử dụng thành thạo, tương tác tích cực và phát sinh giao dịch mua hàng.
Tuy nhiên, dự thảo luật chưa có quy định riêng để bảo vệ nhóm đối tượng trên, nhằm bảo vệ các em trước những livestream có nội dung không phù hợp, thậm chí là độc hại.
Đại biểu Nga đề nghị các nền tảng thương mại điện tử phải kiểm soát, phân loại nội dung livestream theo độ tuổi, hiển thị cảnh báo khi nội dung có yếu tố nhạy cảm, nguy hiểm hoặc không phù hợp đối với trẻ em.
Đồng thời, yêu cầu người livestream và người bán lựa chọn chế độ phân loại độ tuổi có thể tiếp cận đối với các phiên livestream. Khi phát hiện các livestream có nội dung không phù hợp, cần có cơ chế báo cáo, phối hợp giữa nền tảng và cơ quan quản lý để gỡ bỏ nhanh chóng.
