Bản án phúc thẩm được TAND tỉnh Phú Thọ tuyên ngày 17.9. Ông Nguyễn Duy Thanh (64 tuổi, cựu trưởng thôn Bến Đình, xã Phú Nghĩa, H.Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình cũ) được giảm án từ 5 năm tù xuống 4 năm tù về tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ.
Cùng tội danh, ông Huỳnh Hữu Phúc (56 tuổi, cựu thủ quỹ thôn Bến Đình) bị y án sơ thẩm 30 tháng tù nhưng cho hưởng án treo.
Phiên tòa phúc thẩm xét xử cựu trưởng thôn và cựu thủ quỹ thôn Bến Đình
ẢNH: TUYẾN PHAN
Hành vi không có mục đích chiếm đoạt tài sản
Ông Thanh bị cáo buộc với cương vị trưởng thôn Bến Đình đã giao hơn 1.800 m2 đất nông nghiệp trái thẩm quyền cho 13 hộ dân để làm nơi chôn cất cải táng, thu về 281 triệu đồng.
Số tiền này, ông Thanh chỉ đạo ông Phúc chi 138 triệu đồng để hỗ trợ thanh lý hợp đồng khoán đất, mua sắm tivi, trả tiền internet và một số công việc chung của thôn…, cả hai được xác định không tư lợi cá nhân. Tiền còn lại, ông Phúc đã tự nguyện giao nộp cho cơ quan điều tra.
Tòa phúc thẩm nhận định rằng, ông Thanh được bầu làm trưởng thôn để thực hiện các công việc của cộng đồng trong phạm vi thôn; tập hợp, phản ánh, đề nghị chính quyền cấp xã giải quyết những kiến nghị, nguyện vọng chính đáng của người dân trong thôn; báo cáo kịp thời với UBND cấp xã…
Mặc dù không có nhiệm vụ, quyền hạn trong việc giao đất và thu tiền sử dụng đất, nhưng từ năm 2022 - 2023, bị cáo Thanh đã giao đất và thu tiền đối với 13 hộ dân như bản án sơ thẩm xác định. Còn bị cáo Phúc biết rõ kế hoạch, là người nhận đăng ký, thu tiền của các hộ dân.
Các bị cáo không sử dụng số tiền thu được để chi tiêu cá nhân, song việc giao đất không đúng thẩm quyền đã vượt quá phạm vi trách nhiệm được giao, gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 108 triệu đồng. Cấp sơ thẩm tuyên phạm tội lạm quyền là có căn cứ, đúng người, đúng tội.
Đáng chú ý, tòa ghi nhận các bị cáo thực hiện hành vi phạm tội không có mục đích chiếm đoạt tài sản mà nhằm phục vụ công việc chung của cộng đồng. Các bị cáo đã chủ động khắc phục một phần hậu quả, thành khẩn khai báo, được các hộ dân có đơn xin giảm nhẹ hình phạt. Bị cáo Thanh có nhiều thành tích trong quá trình công tác, gia đình có công với nước… Do đó, tòa giảm án cho bị cáo như đã nêu.
Tranh luận về "người thi hành công vụ"
Trước đó, trong phần tranh luận, bị cáo Nguyễn Duy Thanh thừa nhận hành vi nhưng cho rằng không đến mức bị truy cứu hình sự. Cựu trưởng thôn nói do thiếu hiểu biết, tất cả vì lợi ích của thôn xóm nên mới vi phạm.
Luật sư của bị cáo thì cho rằng, lạm quyền nghĩa là vượt quá quyền hạn của mình. Thế nhưng theo quy định tại luật Đất đai, trưởng thôn không phải là chủ thể có thẩm quyền giao đất, "không có quyền thì làm sao vượt quá quyền hạn".
Vẫn theo luật sư, để cấu thành tội lạm quyền thì bắt buộc phải có đủ 5 yếu tố: chủ thể là người có chức vụ, quyền hạn; vượt quá quyền hạn được giao; trái với công vụ; vì động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác; và gây hậu quả.
Song như đã nói, bị cáo không có hành vi lạm quyền. Hoặc giả sử có thì theo quy định tại Nghị định 34/2019 (có hiệu lực tại thời điểm hành vi giao đất diễn ra), trưởng thôn chỉ là người hoạt động không chuyên trách, không phải cán bộ hoặc công chức, nên không phải là người thi hành công vụ.
Chưa kể, với số tiền thu được, bị cáo Thanh đều chỉ đạo bị cáo Phúc chi tiêu vào việc chung của thôn, được cả thôn đồng ý, không vụ lợi cho bản thân đồng nào.
Với hàng loạt yếu tố không thỏa mãn nêu trên, luật sư đề nghị tòa tuyên bị cáo không phạm tội như bản án sơ thẩm đã quy kết.
Đối đáp với luật sư, kiểm sát viên khẳng định bản án sơ thẩm tuyên các bị cáo phạm tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ là có căn cứ.
Bị cáo Thanh được phê chuẩn chức danh trưởng thôn, vì thế là người có chức vụ, quyền hạn. Khi thực hiện hành vi giao đất, lẽ ra bị cáo phải báo cáo UBND xã nhưng đã không thực hiện.
Từ việc giao đất trái thẩm quyền, các bị cáo thu tiền của những hộ dân đăng ký nhận đất, chi tiêu vào việc chung của thôn. Đây là vụ lợi tập thể...
