Bộ trưởng Bộ NN-MT Trần Đức Thắng
ẢNH: GIA HÂN
Sau hơn 1 năm triển khai luật Đất đai năm 2024, việc ban hành nghị quyết của Quốc hội để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thi hành luật, kịp thời tháo gỡ những "điểm nghẽn" được đánh giá là cần thiết.
Theo đó, Chính phủ đề xuất bổ sung 3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Thứ nhất là các dự án khu thương mại tự do, dự án trung tâm tài chính quốc tế.
Thứ 2 là trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đã hết thời hạn phải hoàn thành thỏa thuận. Hoặc các dự án đã hết thời gian gia hạn phải hoàn thành việc thỏa thuận (đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất) thì HĐND cấp tỉnh xem xét, thông qua việc thu hồi phần diện tích đất còn lại giao cho chủ đầu tư.
Thứ 3 là tạo quỹ đất để thanh toán dự án theo hợp đồng xây dựng - chuyển giao (hợp đồng BT), để cho thuê đất tiếp tục sản xuất, kinh doanh đối với trường hợp chưa đăng ký sử dụng đất mà Nhà nước thu hồi đất.
Về bảng giá đất, Chính phủ đề xuất bảng giá đất theo loại đất, khu vực, vị trí. Với khu vực có bản đồ địa chính và cơ sở dữ liệu đất đai thì được xây dựng bảng giá đất đến từng thửa đất.
HĐND cấp tỉnh quyết định bảng giá đất, công bố và áp dụng từ ngày 1.1.2026; sửa đổi, bổ sung bảng giá đất khi cần thiết.
Cơ quan có thẩm quyền phải ban hành đầy đủ căn cứ để tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tiền bồi thường theo quy định của nghị quyết này chậm nhất đến ngày 1.7.2026. Việc xác định giá đất cụ thể đối với các trường hợp quy định tại khoản 2 điều 257 luật Đất đai thì thực hiện theo quy định của luật Đất đai...
Về hệ số điều chỉnh giá đất, UBND cấp tỉnh quyết định ban hành hệ số điều chỉnh từ ngày 1.1 hàng năm. Trường hợp cần thiết, UBND cấp tỉnh quyết định sửa đổi, bổ sung hệ số điều chỉnh giá đất trong năm hoặc cho từng khu vực, vị trí để áp dụng.
Tránh phát sinh khiếu nại, khiếu kiện khi áp bảng giá đất
Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho hay, đa số ý kiến tán thành đề xuất các trường hợp Nhà nước thu hồi đất. Đây là một đề xuất chính sách nhằm tháo gỡ “nút thắt” trong việc thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội thông qua thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi
ẢNH: GIA HÂN
Cơ chế này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư khi đã đàm phán được phần lớn diện tích đất nhưng gặp khó khăn không hoàn thành được việc giải phóng mặt bằng triển khai dự án đúng tiến độ.
Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cũng đề nghị làm rõ hơn cơ sở đề xuất tỷ lệ diện tích và tỷ lệ số người đồng thuận; cơ chế xử lý đối với diện tích còn lại của dự án khi nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và nhận được sự đồng thuận của trên 75% số lượng chủ sử dụng đất trong phạm vi thực hiện dự án...
Đặc biệt, cần có quy định hài hòa lợi ích khi tính tiền bồi thường, tránh khả năng phát sinh khiếu nại, khiếu kiện khi áp dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh để tính tiền bồi thường đối với những trường hợp còn lại. Vì giá đất trong bảng giá thường thấp hơn mức giá trung bình đã thỏa thuận.
"Việc định giá đất theo nguyên tắc thị trường là cần thiết để hướng tới một thị trường bất động sản minh bạch và công bằng", Ủy ban Kinh tế và Tài chính nêu và khuyến nghị cần thực hiện thận trọng, có lộ trình rõ ràng...
Về bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất, thống nhất quan điểm Nhà nước với vai trò đại diện chủ sở hữu về đất đai cần phải thực hiện quyền kiểm soát và quyết định giá đất. Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị rà soát quy định xử lý chuyển tiếp để bảo đảm không vướng mắc khi thực hiện, tháo gỡ bất cập trong áp dụng bảng giá đất và giá đất cụ thể theo luật Đất đai hiện hành.
