Cắt giảm 25 ngành, nghề kinh doanh có điều kiện
Tại dự thảo, Chính phủ đề xuất cắt giảm 25 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện (dịch vụ kế toán, làm thủ tục về thuế, xuất khẩu gạo, tạm nhập, tái xuất hàng thực phẩm đông lạnh…). Lý do, các ngành nghề kinh doanh có điều kiện theo phụ lục tại luật Đầu tư năm 2020 phần lớn áp dụng cơ chế tiền kiểm, nay có thể chuyển sang hậu kiểm để hạn chế rào cản gia nhập thị trường của doanh nghiệp, thúc đẩy tự do kinh doanh.
Chính phủ cũng đề xuất bổ sung quy định để làm rõ nguyên tắc xác định điều kiện đầu tư kinh doanh. Mục đích làm cơ sở rà soát, sàng lọc và phân định các ngành, nghề đầu tư kinh doanh thực sự cần tiền kiểm; chuyển các ngành, nghề có thể kiểm soát bằng các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật mà cấp có thẩm quyền ban hành sang cơ chế hậu kiểm.
Nhiều đại biểu ủng hộ chủ trương nêu trên, đồng thời đề nghị Chính phủ cần giao các bộ, ngành thường xuyên rà soát, đề xuất bãi bỏ hoặc bổ sung danh mục ngành, nghề kinh doanh có điều kiện; bởi ngoài cắt giảm thì cũng có những ngành, nghề "trước đây chưa cần điều kiện kinh doanh, nhưng đến nay thấy cần thiết thì phải bổ sung ngay".
Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) thì đề xuất chia ngành, nghề kinh doanh có điều kiện thành 2 nhóm. Trong đó, nhóm tiền kiểm (phải xin cấp phép trước) chỉ gồm các ngành, nghề thuộc lĩnh vực an ninh, quốc phòng, ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng. Nhóm 2 là phần lớn ngành, nghề còn lại và cơ quan quản lý chỉ nên hậu kiểm.
Đáng chú ý, ông Cường cho rằng nên cân nhắc việc bỏ điều kiện kinh doanh đối với dịch vụ kế toán và thủ tục về thuế. Bởi lẽ, những người kê khai thuế phải ký tên trên hồ sơ, chịu trách nhiệm, nên cần được kiểm soát. Điều này càng phải lưu ý khi dự kiến các hộ kinh doanh phải chuyển từ chế độ thuế khoán sang khai báo thuế. "Nếu không đưa vào diện có điều kiện, có thể dẫn đến tình trạng một số người kê khai bừa bãi, tiếp tay cho hành vi trốn thuế", ông Cường nhận định.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho hay điều kiện kinh doanh vốn là vấn đề được dư luận, người dân rất quan tâm. Theo ông, 25 ngành, nghề mà Chính phủ đề xuất cắt giảm điều kiện kinh doanh "cũng chưa đủ đâu", vì tới đây sẽ tiếp tục xem xét, rà soát để cắt giảm tối đa.
Chưa thể bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư
Dự thảo luật Đầu tư (sửa đổi) còn thu hẹp và làm rõ phạm vi các dự án phải thực hiện chấp thuận chủ trương đầu tư. Theo đó, chỉ chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư phát triển hạ tầng trong một số lĩnh vực quan trọng, nhạy cảm như cảng biển, sân bay, viễn thông, xuất bản, báo chí; dự án đề xuất sử dụng đất đai, khu vực biển, ảnh hưởng lớn đến môi trường, quốc phòng, an ninh… Thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư cũng được chuyển từ UBND cấp tỉnh sang cho chủ tịch UBND cấp tỉnh.
Cho ý kiến tại tổ, các đại biểu đánh giá cao việc phân cấp thẩm quyền cho chủ tịch UBND cấp tỉnh nhằm rút gọn thủ tục, song đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định về giám sát, trách nhiệm giải trình tương ứng để quyết định của một cá nhân được minh bạch, tránh lạm quyền.
Giải thích thêm về dự thảo, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết trong quá trình xây dựng dự thảo, các cơ quan đã "cố gắng làm sao thu hẹp đến mức tối đa" danh mục các dự án phải chấp thuận chủ trương đầu tư, tập trung theo hướng đảm bảo sự thiết yếu, cơ bản và ngắn gọn. "Quan điểm của tôi là giảm tối đa danh mục phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư. Những gì thật cần thiết mà đúng là cần thật thì chúng ta mới quy định. Còn lại là mở tối đa", ông Thắng nói.
Cũng liên quan đến chấp thuận chủ trương đầu tư, một số ý kiến đề xuất bãi bỏ hẳn thủ tục này để giảm rào cản đầu tư, vì cho rằng không hiệu quả, chồng chéo, trùng lặp với nhiều quy định khác. Tuy nhiên, theo Chính phủ, chấp thuận chủ trương đầu tư là cơ sở, văn bản pháp lý ghi nhận, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, bảo đảm việc thực hiện các cam kết của nhà nước về ưu đãi đầu tư; đồng thời là công cụ sàng lọc các dự án nhạy cảm, có tác động, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, môi trường… Vì thế, chấp thuận chủ trương đầu tư là thủ tục cần thiết trong quản lý hoạt động đầu tư kinh doanh tại VN. Dự thảo luật đã thu hẹp phạm vi các dự án phải thực hiện, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền chấp thuận, cùng đó là đơn giản hóa thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư.
