MUA DANH 3 VẠN, BÁN DANH 3 ĐỒNG
Trao đổi với PV Thanh Niên, ông Nguyễn Thanh Đảo, Chủ tịch Hội Quảng cáo (QC) TP.HCM, nhìn nhận thời gian gần đây, tình trạng nghệ sĩ, người có sức ảnh hưởng (KOL, KOC) QC lố, khuếch đại tính năng sản phẩm đã giảm so với 2 - 3 năm trước. Sự cải thiện này một phần đến từ những phản ứng của báo chí, dư luận và người dùng mạng xã hội (MXH) trước những nội dung sai sự thật.
Tuy nhiên, vẫn còn nghệ sĩ, người nổi tiếng QC lố, có thể do vô tình, cố ý hoặc do chưa tìm hiểu hết tính năng, công dụng sản phẩm (SP) mà chỉ dựa theo những thông tin của nhãn hàng, doanh nghiệp (DN) cung cấp. Chưa kể, việc sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo sao chép giọng nói, hình ảnh để tạo clip QC cũng là thực trạng đáng lo ngại.
Ông Đảo cho biết luật QC hiện hành chỉ quản lý 4 chủ thể: DN có nhu cầu thuê QC, người làm QC, phương tiện truyền tải QC và người tiếp nhận QC (công chúng, người dân). Những người nổi tiếng, KOL quảng bá SP dưới hình thức chia sẻ trải nghiệm cá nhân chưa được quy định rõ.
Một hoa hậu (bên phải) trong một phiên live quảng cáo bán hàng trên TikTok rằng một viên vitamin C tương đương 3,5 quả chanh, hỗ trợ giảm căng thẳng, duy trì năng lượng mỗi ngày...
ẢNH: DU YÊN CHỤP MÀN HÌNH
Theo quy định tại khoản 5 điều 34 Nghị định 38/2021, người QC nếu QC sai sự thật có thể bị phạt 60 - 80 triệu đồng. Tuy nhiên, theo ông Đảo, thời gian qua rất ít trường hợp người nổi tiếng bị xử phạt do QC sai sự thật, do chưa rõ trách nhiệm thuộc về người chuyển tải QC hay bên thuê QC. Thay vào đó, người nổi tiếng thường chỉ dừng lại ở mức xin lỗi công chúng. Một số vụ việc QC lố trên MXH gần đây, cơ quan chức năng xử lý vi phạm về hành vi cung cấp thông tin không đúng sự thật.
Ông Đảo cho biết thêm trong dự thảo luật QC sửa đổi đang được Quốc hội xem xét thông qua đã đưa thêm một chủ thể mới vào điều chỉnh là người chuyển tải QC. Họ có thể là nghệ sĩ, người nổi tiếng, KOL, KOC giới thiệu SP, chia sẻ trải nghiệm của mình đối với hàng hóa, dịch vụ trên các phương tiện thông tin đại chúng, MXH.
Ông Đảo kiến nghị cơ quan chức năng tăng mức xử phạt đối với hành vi QC sai sự thật để tăng tính răn đe, đồng thời tăng cường khâu hậu kiểm, công khai tên tuổi những người QC vi phạm trên cổng thông tin điện tử.
"Ông bà ta có câu "mua danh 3 vạn, bán danh 3 đồng". Giới văn nghệ sĩ, người nổi tiếng để gây dựng được thương hiệu phải mất nhiều thời gian, công sức. Đừng vì lợi nhuận trước mắt mà đánh mất thương hiệu cá nhân", ông Đảo chia sẻ và khuyến nghị giới văn nghệ sĩ, người nổi tiếng cần tìm hiểu kỹ SP mà DN mời QC để cung cấp thông tin đầy đủ, trung thực.
QUẢNG CÁO SAI SỰ THẬT BỊ XỬ LÝ THẾ NÀO?
Trao đổi với Thanh Niên, luật sư (LS) - tiến sĩ Nguyễn Thị Kim Vinh (Công ty luật TNJ) cho biết căn cứ khoản 9 điều 8 luật QC, việc QC sai sự thật là hành vi bị cấm. Cá nhân có hành vi QC không đúng hay gây nhầm lẫn có thể bị phạt từ 60 - 80 triệu đồng. Mức phạt với tổ chức sẽ gấp 2 lần mức phạt đối với cá nhân.
Ngoài phạt chính, các cá nhân, tổ chức vi phạm còn phải chịu các hình thức phạt bổ sung như: tước quyền sử dụng giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố SP; tước quyền sử dụng giấy xác nhận nội dung QC có thời hạn. Đồng thời, các cá nhân, tổ chức vi phạm phải thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả như: buộc tháo dỡ, xóa QC hoặc thu hồi SP báo, tạp chí in QC và buộc cải chính thông tin.
Trường hợp đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà còn vi phạm, có thể bị xử lý hình sự về tội QC gian dối theo điều 197 bộ luật Hình sự. Theo đó, người phạm tội bị phạt từ 10 - 100 triệu đồng, hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm. Ngoài ra, còn có thể bị phạt từ 5 - 50 triệu đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 - 5 năm.
Ngoài ra, tại khoản 3 điều 22 của luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng quy định chặt chẽ về trách nhiệm người thứ ba trong việc cung cấp thông tin về SP, hàng hóa, dịch vụ cho người tiêu dùng.
"Người nổi tiếng phải kiểm tra các tài liệu liên quan đến điều kiện QC của SP trước khi nhận quảng bá. Họ phải chịu trách nhiệm liên đới về việc cung cấp thông tin không chính xác hoặc không đầy đủ về SP, hàng hóa, dịch vụ", LS Kim Vinh nói.
CẦN TĂNG MỨC PHẠT
LS Kim Vinh cho rằng mức phạt tiền 60 - 80 triệu đồng hiện nay là còn thấp, cần nghiên cứu tăng mức phạt tiền tính trên cơ sở doanh thu đối với SP QC sai sự thật. Ngoài ra, cần đưa ra khái niệm "người có sức ảnh hưởng" để điều chỉnh các cá nhân, tổ chức kinh doanh dịch vụ QC, đặc biệt là người có sức ảnh hưởng. Từ đó, buộc những chủ thể này phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về QC và cung cấp bằng chứng cho thấy họ đã thực hiện xác thực thông tin về SP dự định QC. Đồng thời, những người có sức ảnh hưởng khi có hành vi vi phạm QC SP sai sự thật có thể bị cấm tham gia QC trong thời hạn nhất định.
Không có sự khác biệt nào khi xử lý người nổi tiếng
Theo LS Nguyễn Thị Kim Vinh, pháp luật không có điều khoản riêng biệt dành cho người nổi tiếng trong hoạt động QC. Nghệ sĩ, KOL khi tham gia QC nếu cung cấp thông tin sai sự thật đều bị xử lý bình đẳng như các công dân khác.
Một lãnh đạo Sở VH-TT TP.HCM khẳng định các hành vi thông tin sai sự thật trên MXH đều bị xử lý nghiêm khắc, bất kể đó là nghệ sĩ, người nổi tiếng hay người dùng MXH thông thường.
