Sáng 31.10, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo khoa học đóng góp ý kiến cho dự thảo các văn kiện Đại hội XIV của Đảng.
Tại phiên thảo luận với chủ đề 40 năm Đổi mới và kết quả nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng, GS-TS Nguyễn Quốc Sửu, Phó giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh), cho rằng, cải cách bộ máy hành chính là vấn đề được Đảng, Nhà nước liên tục đặt ra, đặc biệt là trong khoảng 1 thập niên gần đây.
Tuy nhiên, đến năm 2025, cải cách bộ máy trở thành một cuộc "cách mạng, đại cách mạng" và làm được rất nhiều việc.
GS-TS Nguyễn Quốc Sửu nêu ý kiến tại phiên thảo luận góp ý văn kiện Đại hội XIV của Đảng
ẢNH: GIA HÂN
"Việc này đã được đặt ra nhưng lâu nay vẫn cứ hội thảo, lấy ý kiến, thành ra việc làm chưa dứt điểm, chưa đạt hiệu quả cao. Đến nay, đây là quyết định đúng đắn, một việc làm triệt để cho cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy. Đặt trong cả chiều dài lịch sử, đây là cuộc cách mạng rất lớn", ông Sửu nêu.
GS Sửu phân tích, khi cuộc cách mạng tổ chức bộ máy được quyết nhanh, mạnh như vậy thì ngay khi quyết Đảng đã xác định chắc chắc có thách thức, khó khăn. Vì vậy, Tổng Bí thư Tô Lâm đã từng nói phải "vừa chạy, vừa xếp hàng", vừa làm vừa điều chỉnh. Có nghĩa điều chỉnh để phù hợp, khắc phục những thách thức, khó khăn có thể nảy sinh.
Nói về thách thức, khó khăn của cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, ông Sửu cho biết, qua giám sát, nghiên cứu, chính quyền 3 cấp, đặc biệt chính quyền địa phương 2 cấp đang nổi lên 3 thách thức.
Thứ nhất, việc đi từ chính quyền 4 cấp thành 3 cấp, sự phân cấp đã rõ ràng và không cần bàn, song về triết lý phân quyền cần xác định lại. Nếu nhìn phân quyền của 28 nghị định vừa qua của các bộ xuống xã cho thấy vẫn có dáng dấp của phân quyền song trùng trực thuộc của chính quyền 4 cấp.
Ông Sửu cho rằng, khi bộ máy từ 4 cấp xuống 3 cấp cần xác định lại triết lý phân quyền. Làm thế nào để địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm thì phân quyền phải rõ ràng. Địa phương phải làm gì, địa phương có quyền gì thì chỗ này phải được phân rõ bằng luật.
Ông đề nghị từ bộ máy chính quyền 3 cấp phải xác định được triết lý phân quyền tương ứng và có thể tích hợp từ các triết lý phân quyền hiện có cho phù hợp với địa văn hóa, địa kinh tế, địa chính trị ở Việt Nam.
Phiên thảo luận về 40 năm Đổi mới và kết quả nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng
ẢNH: GIA HÂN
Không nên "đồng phục" số lượng cán bộ cấp xã
Thách thức thứ 2, GS-TS Nguyễn Quốc Sửu chỉ ra, từ 1.7 đến nay, cấp xã mới đang là trạm trung chuyển, cung cấp dịch vụ công, chưa thực hiện là cấp chính quyền vì thời gian gấp, rất nhiều công việc đặt ra.
"Báo cáo vừa qua về số lượng cán bộ không thiếu, nhưng thiếu người làm đúng việc thì chắc chắn", GS Sửu nêu.
Từ đó, ông Sửu cho rằng, cần thay đổi và không nên "đồng phục" về số lượng cán bộ cấp xã. Một phường có 40.000 - 50.000 dân với một phường có 140.000 dân thì rõ ràng là con người cần cung cấp dịch vụ là khác nhau nhưng người làm lại giống như nhau.
"Chúng ta đồng phục như thế này thì sẽ khó làm việc", ông Sửu kiến nghị.
Để giải quyết tình trạng thiếu người làm đúng việc, ông Sửu cho rằng cần phải rà soát lại. Ông dẫn chứng, trước đây ở quận có phòng giáo dục với 16 - 18 người quản lý 50 trường, nay về phường còn 2 người phụ trách giáo dục và phải quản lý 20 trường.
"20 trường tuy ít hơn 50 trường nhưng lượng công việc có khi nhiều hơn 50 trường, bởi chuyển toàn bộ nhiệm vụ của cấp huyện xuống, một số nhiệm vụ cấp tỉnh xuống. Rõ ràng nhiệm vụ nhiều hơn nhưng chỉ có 2 người làm và 2 người lại chưa đúng chuyên môn. Đây là điều khó khăn", ông Sửu nêu rõ.
Khó khăn, thách thức thứ 3, theo GS Sửu, cũng liên quan tới cán bộ. Ông phân tích, trước đây có tình trạng nhiều người làm một việc, hiện nay, sau khi sáp nhập một người phải làm nhiều việc. Do đó, các chính sách về kinh tế, chế độ chính sách khuyến khích để giữ người phải thay đổi, song hiện nay các chính sách này vẫn chưa thay đổi.
"Việc thì nhiều, trách nhiệm thì cao nhưng tiền không thay đổi. Chỗ này rất khó khăn", ông Sửu nêu thêm.
Từ các phân tích, GS-TS Nguyễn Quốc Sửu đề xuất bổ sung vào dự thảo văn kiện Đại hội XIV các công việc rất lớn đã thực hiện trong năm 2025, nhất là xây dựng nền hành chính công vụ hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.
