Chiều 9.12, Quốc hội thảo luận về dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Thuế giá trị gia tăng (VAT).
Theo luật hiện hành, một trong các điều kiện để cơ sở kinh doanh được hoàn thuế VAT là "người bán đã kê khai, nộp thuế VAT theo quy định đối với hóa đơn đã xuất cho cơ sở kinh doanh đề nghị hoàn thuế".
Chính phủ cho rằng việc này khiến doanh nghiệp gặp khó khăn, bởi được hoàn thuế VAT đầu vào nhưng lại bị chậm vì phải chờ xác định người bán hàng cho mình đã kê khai, nộp thuế hay chưa.
Trong khi đó, doanh nghiệp không có công cụ pháp lý hay kỹ thuật để kiểm tra tình trạng tuân thủ thuế của người bán tại thời điểm lập hồ sơ hoàn thuế.
Để tháo gỡ điểm nghẽn, Chính phủ đề xuất lược bỏ quy định nêu trên.
Đại biểu Nguyễn Vân Chi (đoàn Nghệ An)
ẢNH: GIA HÂN
Lo ngại rủi ro cho ngân sách và cán bộ thuế
Nêu ý kiến, đại biểu Nguyễn Vân Chi (đoàn Nghệ An) cho rằng đề xuất tại dự thảo tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, nhưng ngược lại sẽ tiềm ẩn "rủi ro tương đối lớn" về thất thu ngân sách, chưa kể "rủi ro rất lớn" cho cán bộ thuế.
Nếu áp dụng như đề xuất, tức là chỉ cần có hợp đồng, có thanh toán qua ngân hàng, có hóa đơn là cơ quan thuế phải hoàn thuế. Giả sử sau khi đã hoàn thuế, cơ quan chức năng mới phát hiện hóa đơn là bất hợp pháp, người bán đã bỏ trốn, không nộp thuế vào ngân sách, như vậy thì kể cả doanh nghiệp mua cũng sẽ chịu ảnh hưởng.
Theo nữ đại biểu, để xử lý vướng mắc cho doanh nghiệp nên thực hiện cách khác thay vì bỏ hẳn quy định. Chẳng hạn sửa đổi quy định về kỳ tính, nộp thuế để giải quyết sự bất hợp lý trong thời gian kê khai nộp thuế và hoàn thuế của các doanh nghiệp; tạo cơ chế để doanh nghiệp có thể tra cứu thông tin về tình trạng tuân thủ thuế của bên bán…
Trước đó, tại báo cáo thẩm tra, Ủy ban Kinh tế Tài chính cũng dẫn thực tế có những doanh nghiệp nộp hồ sơ xin hoàn thuế đối với số hàng hóa, dịch vụ mua của các doanh nghiệp trung gian nhưng doanh nghiệp trung gian không kê khai, nộp thuế, bỏ trốn khỏi địa chỉ kinh doanh.
Nếu bỏ quy định như dự thảo, cơ quan thuế sẽ phải thực hiện hoàn thuế VAT cho cả những doanh nghiệp kê khai hoàn thuế cố tình sử dụng hóa đơn đầu vào không hợp pháp, hoặc bên cung cấp hàng hóa dịch vụ cố tình trốn, không khai thuế, nộp thuế.
Với trường hợp hóa đơn đầu vào là hợp pháp nhưng chưa được bên bán nộp thuế với số hóa đơn này, ngân sách sẽ phải ứng tiền ra để hoàn trước thuế đầu vào cho doanh nghiệp…
Do đó, cơ quan thẩm tra đề nghị giữ nguyên quy định như hiện hành, nhằm phòng ngừa các trường hợp gian lận trong hoàn thuế VAT.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng
ẢNH: GIA HÂN
"Dứt khoát phải bỏ để đảm bảo sự công bằng"
Giải trình ý kiến các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, quy định nêu trên về điều kiện hoàn thuế được đưa vào luật Thuế VAT với mục đích để quản lý thuế, khi mà luật Quản lý thuế chưa được sửa đổi.
Hiện nay, dự thảo luật Quản lý thuế (sửa đổi) đang trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp lần này, trong đó bổ sung các quy định để đảm bảo quản lý thuế chặt chẽ hơn đối với người nộp thuế cũng như công tác kiểm tra người nộp thuế.
Nhiều biện pháp được áp dụng để không làm phát sinh khoảng trống pháp lý về hoàn thuế VAT như: phân tích và đánh giá mức độ rủi ro về thuế, mức độ tuân thủ của người nộp thuế, bổ sung các biện pháp áp dụng trong kiểm tra thuế, bổ sung trách nhiệm của người nộp thuế…
Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng nhận được rất nhiều ý kiến của các doanh nghiệp cho rằng việc kê khai, nộp thuế đầy đủ thuộc trách nhiệm của người bán và việc hoàn thuế là quyền lợi của người mua. Vì thế, yêu cầu bên bán kê khai, nộp thuế giá trị gia tăng thì bên mua mới được hoàn thuế là không phù hợp.
Quy định trách nhiệm giữa bên bán hàng và bên mua hàng còn vô hình trung gây khó khăn cho doanh nghiệp, bởi bên mua không thể xác minh hay chứng minh bên bán đã kê khai, nộp thuế hay chưa.
Theo Bộ trưởng, nếu bỏ quy định trên thì "cán bộ thuế sẽ phải vất vả hơn rất nhiều, thậm chí cũng có những rủi ro nhất định", nhưng nếu không bỏ "việc này thuộc trách nhiệm của cơ quan thuế mà chúng ta lại để doanh nghiệp phải chịu".
Ông lấy ví dụ một doanh nghiệp đi mua một nguyên liệu của doanh nghiệp khác và chỉ được hoàn thuế khi chứng minh doanh nghiệp đó hoàn thành các nghĩa vụ thuế, như vậy là "rất không ổn".
"Ngay cả trong thành viên gia đình cũng rất khó để bảo ban nhau và chịu trách nhiệm cho nhau, trong khi 2 doanh nghiệp này là 2 doanh nghiệp kinh doanh. Cho nên, tôi thấy dứt khoát phải bỏ để đảm bảo sự công bằng", Bộ trưởng nói.
