TAND tỉnh Phú Thọ vừa tuyên án vụ tranh chấp đất thừa kế xảy ra trên địa bàn H.Thanh Thủy (cũ). Vụ án liên quan đến 11 người là anh chị em ruột, nguyên đơn là ông V.T.A (75 tuổi), bị đơn là ông V.K.B (67 tuổi).
Năm 2022, tại giai đoạn sơ thẩm lần 1, TAND tỉnh Phú Thọ tuyên ông A. thắng kiện. Một năm sau, TAND cấp cao tại Hà Nội hủy án sơ thẩm để xét xử lại. Lần này, TAND tỉnh Phú Thọ tuyên ông B. thắng kiện.
TAND tỉnh Phú Thọ, nơi xét xử vụ 11 anh em kiện chia đất thừa kế
ẢNH: TUYẾN PHAN
Quyết không thỏa thuận
Hồ sơ vụ việc cho thấy, cha mẹ ông A. và B. sinh được 11 con, ông A. là con cả, ông B. là con thứ tư. Năm 1962, cha mẹ mua thửa đất 1.213 m2, đến năm 1984 thì cắt 138 m2 cho ông B. làm nhà riêng.
Năm 2001 rồi 2015, cha mẹ lần lượt qua đời, không để lại di chúc. 5 năm sau, ông A. họp gia đình bàn xây dựng nhà từ đường trên phần diện tích hơn 1.000 m2 còn lại. Tuy nhiên, ông B. không đồng ý, nói toàn bộ 1.213 m2 đất đã đứng tên mình và được cấp "sổ đỏ" từ năm 2005.
Cho rằng "sổ đỏ" cấp cho ông B. là sai, không ai trong gia đình hay biết, ông A. đại diện 9 người anh em khởi kiện ông B., đề nghị hủy bỏ sổ này, chia đều phần diện tích hơn 1.000 m2 cho tất cả các anh chị em, đồng thời hủy bỏ hợp đồng mà ông B. đang thế chấp thửa đất tại ngân hàng.
Vụ án kéo dài nhiều năm, trải qua nhiều phiên tòa. Cả nguyên đơn và bị đơn đều giữ nguyên quan điểm, không chấp nhận hòa giải.
Ông A. khẳng định cha mẹ chỉ chia cho ông B. 138 m2, đã vẽ bản đồ rất rõ ràng. Phần diện tích còn lại, cha mẹ cùng các anh chị em sinh sống mãi đến sau này. Cha mẹ lần lượt qua đời và không để lại di chúc, mọi người chưa từng có ý kiến về việc chia di sản, do đó ông B. được cấp sổ sở hữu toàn bộ mảnh đất là vô lý.
Cũng theo ông A., ông và các em đều có điều kiện kinh tế, việc khởi kiện không phải vì tiền mà chỉ muốn lấy lại phần đất vốn thuộc về của chung, để xây dựng nơi thờ cúng, lấy chỗ đi lại cho con cháu đời sau.
Ông B. thì một mực khẳng định mình đã được cha mẹ cho toàn bộ thửa đất, "sổ đỏ" đứng tên ông cấp đúng quy định. Vì thế, ông không đồng ý chia đất như yêu cầu của ông A. và các anh chị em khác.
"Sự thật thế nào, chỉ lương tâm quý vị biết"
Bị đơn là ông B. cho biết thêm, sau khi cho ông thửa đất 1.213 m2, cha mẹ mua một thửa đất khác và chuyển đến đây sinh sống. Cha mẹ qua đời, thửa đất này đã được bán, lấy tiền chia cho mọi người.
Trong số các anh chị em, bà V.T.C, con thứ hai, là người duy nhất ủng hộ ông B. Bà này nhiều lần xác nhận lời ông B. là đúng, rằng cha mẹ đã đồng ý cho ông B. toàn bộ thửa đất 1.213 m2. Với thửa đất mà cha mẹ mua và chuyển ra sinh sống sau này, hiện đã bán, lấy tiền chia "mỗi con trai 30 triệu, mỗi con gái 2 triệu".
Ngược lại, ông A. cương quyết phản đối, nói không có chuyện cha mẹ mua đất, chuyển nhà, rồi các con bán lấy tiền chia nhau. Bởi lẽ, cha mẹ và các em gái vẫn sinh sống tại thửa đất 1.213 m2 suốt nhiều năm, không ai biết gì việc cho đất, cấp "sổ đỏ" đứng tên ông B. Hai người em gái của ông A. cũng khẳng định không hề được chia 2 triệu đồng như thông tin ông B. và bà C. cung cấp.
Người đại diện của ông A. cũng cho rằng, không có bất cứ biên bản họp gia đình nào thể hiện việc phân chia di sản thừa kế. Theo lẽ thường, gia đình có 11 người con, lại rất nhiều con trai, không cha mẹ nào lại mang tất cả tài sản cho 1 người. Chưa kể, với phong tục địa phương, khi cha mẹ mất bao giờ cũng để lại một phần cho người con trưởng để lo hương hỏa. Ông B. nói mình được cha mẹ cho hết thửa đất là không hợp lý.
Nêu quan điểm, đại diện viện kiểm sát nói vụ án xảy ra đã rất lâu, hai bên ý kiến trái ngược nhau. Bị đơn nói cha mẹ mua đất rồi các con bán và chia nhau, nguyên đơn thì lại bác bỏ. "Sự thật ra sao chỉ có lương tâm các vị biết. Di sản cha mẹ mất để lại, nếu đã nhận mà bảo không nhận thì lương tâm phải cắn dứt, còn nếu không có mà dựng chuyện thì không thể chấp nhận được", kiểm sát viên nói.
Về thửa đất 1.213 m2, đại diện viện kiểm sát cho rằng có căn cứ cho thấy cha mẹ đã đồng ý cho ông B. toàn bộ, việc cấp "sổ đỏ" đứng tên ông B. là đúng quy định, do đó đề nghị tòa bác yêu cầu khởi kiện của ông A.
Mảnh đất xảy ra tranh chấp giữa 11 anh chị em
ẢNH: PHÚC BÌNH
Đất đai giá trị, nhưng tình anh em mới là thiêng liêng
Hội đồng xét xử nhận định, đất đai là tài sản có giá trị nhưng tình cảm anh em mới là điều thiêng liêng, cần gìn giữ. Việc phân chia di sản thừa kế nếu không có sự thỏa thuận hợp lý sẽ dẫn đến mâu thuẫn.
Quá trình xét xử và tài liệu có trong hồ sơ vụ án cho thấy, thửa đất 1.213 m2 do cha mẹ ông A. và ông B. nhận chuyển nhượng từ một người cùng xã. Năm 2001, địa phương chủ trương cấp "sổ đỏ" cho toàn dân, ông B. kê khai được cha mẹ cho và đứng tên toàn bộ thửa đất này.
Sau khi rà soát, hồ sơ của ông B. và hơn 600 hộ dân khác đủ điều kiện được cấp sổ. UBND xã đã thành lập hội đồng tư vấn, niêm yết công khai, đồng thời thông báo trên loa phát thanh. Đủ 15 ngày không thấy ai khiếu nại, xã mới trình UBND huyện cấp sổ cho các hộ.
Tòa nói, việc cấp sổ là cho toàn dân chứ không riêng gì ông B. Thời gian cấp kéo dài suốt 5 năm, thông báo công khai, nhưng không ai có ý kiến gì. Ông A. cho rằng không biết là không khách quan. Quá trình sử dụng đất, ông B. tiến hành tôn tạo, xây dựng các công trình trên đất, nhiều lần thế chấp đất tại ngân hàng nhưng cũng không ai phản đối.
Lời khai của một số nhân chứng, trong đó có nguyên cán bộ địa chính, xác nhận rằng cha mẹ ông B. có công bố chuyện cho ông B. toàn bộ thửa đất 1.213 m2. Lý do vì trong số các anh chị em chỉ có ông B. không biết kinh doanh nên được "ưu tiên".
Theo tòa, pháp luật quy định hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất phải lập thành văn bản và công chứng, chứng thực. Song, thực tiễn cho thấy nhiều trường hợp không tuân thủ đầy đủ về hình thức pháp lý, bên tặng cho đã giao đất, bên nhận tặng cho đã quản lý, sử dụng đất ổn định. Trường hợp này được coi là chiếm hữu ngay tình.
Từ những căn cứ đã nêu, tòa khẳng định việc tặng cho quyền sử dụng đất trên thực tế đã hoàn thành và công nhận quyền sử dụng đất đối với bên nhận tặng cho. Vì thế, tòa không chấp nhận các yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn.
