Thông tin trên được UBND TPHCM nêu trong báo cáo gửi Đoàn giám sát của Quốc hội khóa XV về thực hiện chính sách, pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.
TP.HCM xác định giao thông đường bộ là thủ phạm chính gây ô nhiễm không khí
ẢNH: NHẬT THỊNH
Cụ thể, thống kê của Sở Xây dựng TP.HCM cho biết: Tính đến cuối tháng 6.2025, khu vực TPHCM cũ có hơn 9,6 triệu phương tiện, trong đó có hơn 1 triệu ô tô và gần 8,6 triệu xe máy. So với cùng kỳ năm 2024, số lượng ô tô tăng 9%, xe máy tăng 2%. Sau khi sáp nhập với tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, quy mô phương tiện giao thông toàn vùng TP.HCM mới ước tính lên tới 11 triệu phương tiện, trong đó khoảng 1,5 triệu xe ô tô.
UBND TP xác định trong số các nguồn gây ô nhiễm không khí tại TP.HCM, giao thông đường bộ là tác nhân chính. Đặc điểm dân cư đông đúc khiến hạ tầng giao thông đô thị quá tải, tình trạng ùn tắc khó được khắc phục triệt để, làm gia tăng mức phát thải gây ô nhiễm không khí.
Theo kết quả quan trắc của Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng nhiều nghiên cứu khác, chất lượng không khí tại TP.HCM đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi nồng độ bụi, đặc biệt là bụi tổng (TSP) và bụi mịn (PM10, PM2.5). Tại một số vị trí giao thông, nồng độ bụi vượt quy chuẩn cho phép của Việt Nam.
Chất lượng không khí tại TP có xu hướng biến động theo thời gian trong ngày và theo mùa. Mức độ ô nhiễm thường nghiêm trọng hơn vào mùa khô, đặc biệt là thời điểm cuối năm và đầu năm sau - khi nồng độ bụi mịn PM2.5 tăng cao nhất do kết hợp giữa khí hậu hanh khô và mật độ giao thông dày đặc.
Bên cạnh giao thông, chất lượng không khí thành phố còn bị ảnh hưởng bởi yếu tố khí tượng và các nguồn ô nhiễm từ bên ngoài.
Nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí, TP.HCM đang triển khai lập Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông. Giai đoạn 1 của đề án đã hoàn tất, tập trung vào hệ thống vận tải hành khách công cộng. Trong đó, đề xuất lộ trình chuyển đổi đối với xe buýt trên địa bàn thành phố với mục tiêu đến năm 2030, 100% xe buýt của TP sử dụng điện, năng lượng xanh.
Hiện nay. Sở Xây dựng đang hoàn thiện dự thảo nghị quyết, đồng thời bổ sung các đánh giá tác động sau khi thành phố được mở rộng địa giới, dự kiến báo cáo UBND và trình HĐND TP trong quý 4 để triển khai trên toàn TP.HCM mới.
Giai đoạn 2 của đề án dự kiến hoàn thành trong quý 3, sẽ mở rộng phạm vi kiểm soát khí thải trên toàn TP, hướng đến chuyển đổi các phương tiện như taxi, xe công nghệ, xe hợp đồng, xe khách, xe tải, ô tô cá nhân cũng như xe của các cơ quan hành chính, doanh nghiệp nhà nước và tư nhân sang năng lượng sạch. TP.HCM dự kiến phân vùng ưu tiên cho xe điện, hạn chế xe chạy xăng dầu tại các khu vực trung tâm TPHCM, Cần Giờ, Côn Đảo…
Song song với đề án tổng thể, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM mới đây cũng đã hoàn thành đề án chuyển đổi xe 2 bánh từ xăng sang điện dành riêng cho lực lượng giao hàng (shipper) và tài xế công nghệ. Theo đề án này, khoảng 400.000 người đang hành nghề giao hàng, chở khách công nghệ tại TPHCM sẽ được chuyển sang sử dụng xe điện theo từng giai đoạn.
Nếu được thông qua, đề án sẽ bắt đầu áp dụng từ ngày 1.1.2026 và đặt mục tiêu đến năm 2029 chuyển đổi toàn bộ xe hai bánh của nhóm này sang xe điện.
Mới đây, Sở Xây dựng TPHCM cũng giao Phòng quản lý vận tải nghiên cứu, đề xuất cơ quan có thẩm quyền quy định bắt buộc kiểm định khí thải định kỳ với xe máy và loại bỏ xe cũ nát gây ô nhiễm môi trường và mất an toàn giao thông.
