Chủ yếu vì hàng không rõ nguồn gốc
Khảo sát mới nhất của chúng tôi tại chợ Bình Tây (Q.6, TP.HCM) cho thấy số quầy sạp bán bánh kẹo, văn phòng phẩm, bách hóa… đóng cửa nhiều hơn số sạp mở cửa.
Trao đổi với PV Thanh Niên, chủ sạp kinh doanh đồ khô B.V tại chợ Bình Tây thừa nhận đa số tiểu thương lo sợ hàng không có hóa đơn đầu vào. Nếu cơ quan chức năng kiểm tra phát hiện sẽ bị phạt và tịch thu nên họ đóng cửa nghe ngóng. "Từ bút, viết, tập, keo dán… cho đến xà bông, dầu gội từ Thái Lan, Trung Quốc về là khó "chạy" hóa đơn đầu vào. Giờ mà bị kiểm tra là đối diện với tội danh kinh doanh hàng nhái, không rõ xuất xứ. Một phần chợ ế quá, cộng thêm căng thẳng đợt kiểm tra cao điểm, tiểu thương đóng cửa cho khỏe", chủ sạp B.V thông tin.
Cũng liên quan câu chuyện hóa đơn đầu vào, chủ sạp bán kẹo N.H nói thẳng, ngay cả hàng từ các cơ sở sản xuất bánh kẹo trong nước cũng không có hóa đơn. Nhưng quầy không bị cơ quan quản lý làm khó dễ, chủ yếu "đánh" vào hàng nhái, hàng giả nhiều hơn. Tuy vậy, chủ sạp này cũng tiết lộ, nhiều cơ sở sản xuất tạm ngưng do bị kiểm tra nguyên liệu đầu vào.
Nhiều quầy sạp đóng cửa ngưng bán trong chợ sỉ
ẢNH: LAM NGHI
Bà H.V (80 tuổi), chủ sạp kinh doanh đồ gia dụng, than thở chợ ế từ sau đại dịch đến nay và tình trạng đóng cửa đã lai rai trong 3 năm qua. "Những quầy hàng đồ lót, giày dép này đóng cửa vì sợ hàng giả gì đó. Riêng đồ gia dụng như tôi bán đây cồng kềnh, giá trị không cao, nên vẫn bán bình thường, chỉ có điều phải học cách ra hóa đơn điện tử trong thời gian tới mà thôi", bà H.V khoát tay nói.
Tương tự, tại chợ An Đông 1 và An Đông 2 (An Đông Plaza, Q.5, TP.HCM), nhiều quầy sạp kinh doanh hàng mỹ nghệ, túi xách, giày dép, áo quần cũng ngưng bán từ nhiều tuần nay. "Chúng tôi đã có kiến nghị cho thống kê hàng hóa và đóng thuế đầy đủ để tiếp tục bán hàng. Ban quản lý chợ cũng cho biết đã có báo cáo lên cấp trên. Trong khi chờ các cấp quản lý trả lời, nói rất thật lòng là tiểu thương không dám mở cửa bán hàng lúc này. Hình thức mua bán ở chợ xưa giờ không có hóa đơn, chủ yếu là hóa đơn bán lẻ viết tay, không phải hóa đơn đỏ hợp lệ", chủ một quầy đồ mỹ nghệ tại chợ này cho hay.
CHÍNH SÁCH THUẾ MỚI: Lo ngại hay cơ hội 'làm ăn lớn'?; Chuyên gia giải mã băn khoăn của hộ kinh doanh
Tại chợ Tân Bình (Q.Tân Bình, TP.HCM), bà H.L (53 tuổi), kinh doanh hàng áo quần hơn 18 năm, nói bà đóng cửa vì sợ kiểm tra một phần, một phần là vì chợ ế. Cách đây 2 năm, có thời điểm thống kê của ban quản lý chợ cho biết 69% quầy sạp ế ẩm, không cạnh tranh nổi với hàng bán qua kênh online, tiểu thương buộc phải trả mặt bằng. Số đó có trồi sụt thay đổi tùy thời điểm nhưng đa số không "bám" nổi với chợ truyền thống. "Vừa rồi có các đợt kiểm tra nguồn gốc hàng hóa, nhiều quầy sạp bán áo quần, đồ lót, dây nịt, bóp da, giày dép trong chợ và khu vực quanh chợ tiếp tục đóng cửa để "né" quản lý thị trường. Chắc hết đợt kiểm tra, lại phải ra chợ bán lại. Những quầy sạp bán áo quần trong nước, có hóa đơn thì vẫn hoạt động bình thường cho dù vẫn chưa khởi tạo hóa đơn điện tử, còn chờ hướng dẫn…", bà H.L nói.
Cần thiết kế khung pháp lý nhất quán về hàng giả
Thực tế, việc hàng loạt hộ kinh doanh đột ngột đóng cửa cùng với thời điểm ngành thuế triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền đối với hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng là có thật. Tuy nhiên, qua trao đổi và tìm hiểu cho thấy hộ kinh doanh đóng cửa "né" kiểm tra vì hàng hóa đầu vào không rõ nguồn gốc, hàng giả là chủ yếu.
TS Nguyễn Quốc Việt, Trường ĐH Kinh tế, Đại học quốc gia Hà Nội, nhận xét trong thời gian qua, chính sách về thuế mới, cộng với việc quyết liệt truy quét vấn nạn hàng gian, hàng giả của lực lượng chức năng khiến thị trường "nóng" hơn bao giờ hết. Chính sách xóa bỏ thuế khoán, tiến đến môi trường kinh doanh minh bạch là điều mong mỏi của doanh nghiệp và cả người tiêu dùng. Tuy nhiên, thực tế cũng có nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ, thậm chí không thuộc diện điều chỉnh chính sách, đã chọn cách tạm ngưng kinh doanh do lo ngại hoặc hiểu nhầm rằng chính sách triển khai hóa đơn điện tử, kết nối dữ liệu với cơ quan thuế đồng nghĩa với việc bị tăng chi phí đầu vào, bị phạt, bị tịch thu hàng hóa…
"Theo tôi, giai đoạn này là lúc tiểu thương, hộ kinh doanh phải tập làm quen với chính sách thuế mới. Cơ quan quản lý cũng cần nói rõ quan điểm về đề xuất kê khai hàng hóa của tiểu thương. Với hàng tồn không hóa đơn nhưng không phải hàng gian, hàng giả thì cho kê khai; hàng tồn nhái, giả cũng phải có hướng xử lý. Mục tiêu cuối cùng là cần sự kê khai để minh bạch, không để tình trạng đóng cửa kéo dài ảnh hưởng việc triển khai chính sách mới cũng như quyết tâm dẹp nạn hàng giả, hàng nhái, đẩy mạnh sản xuất trong nước bị chậm lại", TS Nguyễn Quốc Việt khuyến nghị.
Dưới góc nhìn của người làm luật, TS-LS Châu Huy Quang, Giám đốc Công ty luật TNHH Rajah & Tann LCT Lawyers, nhận xét đấu tranh xóa vấn nạn hàng giả là cần thiết, song ngay cả khái niệm về "hàng giả" trong pháp luật VN còn thiếu nhất quán và chưa tiệm cận chuẩn quốc tế. Đặc biệt, các tiêu chí phân loại thường lẫn lộn giữa hàng giả về chất lượng, hàng giả về nguồn gốc, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và hàng không rõ xuất xứ, mà không có một định nghĩa pháp lý hoàn chỉnh, gây khó khăn cho việc nhận diện, xử lý và áp dụng chế tài thống nhất. Cách hiểu khác nhau, định nghĩa khác nhau, nhưng VN lại có đến 5 cơ quan cùng quản lý hàng giả. Thế nên, động thái đóng cửa ngưng bán hàng của các hộ kinh doanh lúc này nhằm né cơ quan chức năng, chủ yếu là né quản lý thị trường.
"Trong thực tế, hàng giả không chỉ là vấn đề quản lý thị trường, đó là vấn đề lòng tin, là rủi ro pháp lý, quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng, và là thách thức cho chính sách phát triển bền vững. Nên đã đến lúc chúng ta không chỉ xử lý hàng giả theo vụ việc, mà phải thiết kế lại một khung pháp luật hiện đại, hiệu lực và có thể thực thi, với sự tham gia đầy đủ của khu vực tư nhân, các hiệp hội, và đội ngũ chuyên gia pháp lý", TS- LS Châu Huy Quang nhấn mạnh.
Tại cuộc họp báo quý 2 do Sở Công thương TP.HCM tổ chức mới đây, ông Nguyễn Quang Huy, Phó chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM, thừa nhận hoạt động của các tiểu thương tại chợ truyền thống gặp nhiều khó khăn trong việc lưu giữ hóa đơn chứng từ, cũng như việc mua hàng từ những nguồn chưa cung cấp được giấy tờ hợp lệ. Quản lý thị trường rất hiểu và chia sẻ với những khó khăn của tiểu thương, nhưng cũng mong tiểu thương hiểu rằng việc đảm bảo nguồn gốc xuất xứ rõ ràng không chỉ là tuân thủ quy định pháp luật mà còn giúp nâng cao uy tín kinh doanh, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh.
