Nhiều doanh nghiệp vẫn khó tiếp cận tín dụng
Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân (Nghị quyết 68) yêu cầu mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính cho 2 triệu doanh nghiệp (DN) và hộ kinh doanh trên khắp cả nước, đặc biệt ở khu vực nông thôn, vùng sâu, nơi 70% DN tư nhân siêu nhỏ hiện chưa tiếp cận tín dụng ngân hàng (NH).
Các giải pháp của Nghị quyết 68 được kỳ vọng gỡ khó về vốn vay cho doanh nghiệp nhỏ và vừa
ẢNH: Ngọc Thắng
Kết quả khảo sát của Hội Doanh nhân trẻ VN mới đây đối với các DN nhỏ và vừa trong lĩnh vực sản xuất, xây dựng, nông nghiệp, thương mại và xuất nhập khẩu… cho thấy không ít DN không được vay vốn, hoặc bị từ chối cho vay do tài sản bảo đảm không đáp ứng yêu cầu, đặc biệt là các tài sản hình thành trong tương lai. Các DN nhỏ và vừa gặp khó khăn trong tiếp cận các gói tín dụng ưu đãi, vốn chủ yếu dành cho DN lớn hoặc DN nhà nước. Bên cạnh đó, vẫn tồn tại khoảng cách giữa chính sách hỗ trợ từ Chính phủ và cách thức triển khai thực tế tại NH. Ngoài ra, các DN cũng cho hay lãi suất cho vay còn cao. Thông qua kết quả khảo sát, cộng đồng doanh nhân trẻ VN kỳ vọng vào những hành động cụ thể và quyết liệt hơn từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng như hệ thống NH trong việc giảm lãi suất, đặc biệt là cho khối DN nhỏ và vừa, lực lượng nòng cốt của nền kinh tế.
Theo dữ liệu từ NHNN, dư nợ tín dụng cho vay đối với DN tư nhân tính đến cuối năm 2024 đạt khoảng 7 triệu tỉ đồng, tăng 14,7% so với năm 2023, chiếm 44% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Trong đó, các tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ cho vay DN nhỏ và vừa, với tổng dư nợ 2,74 triệu tỉ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2023, chiếm 17,6% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Hiện có 208.992 DN nhỏ và vừa gần như là kinh tế tư nhân có dư nợ vay vốn NH.
Nghị quyết 68 khuyến khích các tổ chức tài chính, tín dụng cho vay dựa trên cơ sở thẩm định phương thức sản xuất kinh doanh, phương án mở rộng thị trường đầu ra, cho vay dựa trên dữ liệu, dòng tiền, chuỗi giá trị, xem xét các tài sản bảo đảm bao gồm cả động sản, tài sản vô hình, tài sản hình thành trong tương lai và hình thức cho vay tín chấp. Các DN kỳ vọng với những giải pháp mà Nghị quyết 68 đưa ra sẽ tháo gỡ khó khăn về vốn đối với khối tư nhân. Thực tế ngay sau khi Nghị quyết 68 được ban hành, NH ACB đã công bố gói tín dụng 40.000 tỉ đồng, trong đó 20.000 tỉ đồng dành riêng cho DN nhỏ và vừa, với mức lãi suất thấp hơn 2% so với thông thường. NH cũng triển khai các hình thức cho vay tín chấp, tài trợ theo chuỗi cung ứng và hỗ trợ các DN xuất khẩu. Hơn 95% khách hàng của ACB là DN nhỏ và vừa, vốn là đối tượng mà Nghị quyết 68 đề cập.
Đại lý ngân hàng, đánh giá tín nhiệm
Từ đầu năm đến nay, một số NH đồng loạt đóng cửa các phòng giao dịch trên cả nước khiến nhiều người lo ngại DN nhỏ và vừa, DN ở vùng sâu, vùng xa sẽ càng khó tiếp cận tín dụng. Thực tế đúng là nhiều NH đóng cửa phòng giao dịch nhưng cũng có một số NH đi theo hướng mới bằng cách hợp tác với các công ty làm đại lý thanh toán. Đơn cử, MB chính thức hợp tác cùng Viettel Store triển khai điểm giao dịch tài chính tại gần 400 siêu thị Viettel Store trên toàn quốc, giúp khách hàng định danh tài khoản, chuyển - nộp - rút tiền tại các điểm này. Trước đó, VPBank và Công ty cổ phần Thế Giới Di Động đã tổ chức hợp tác triển khai mô hình đại lý thanh toán.
PGS-TS Nguyễn Hữu Huân (ĐH Kinh tế TP.HCM) cho rằng, với việc ứng dụng công nghệ hiện nay, việc các NH đóng cửa những điểm giao dịch không hiệu quả là điều tất yếu. Thế nhưng, việc triển khai mô hình đại lý NH sẽ là cánh tay nối dài giúp các DN, đặc biệt DN nhỏ và vừa có thể tiếp cận nguồn vốn. Một số NH đã ký kết với các DN có mạng lưới lớn làm đại lý thanh toán, giúp DN, đặc biệt là DN nhỏ và vừa, DN ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa dễ dàng hơn trong tiếp cận các dịch vụ tài chính NH. Tất nhiên, các đại lý NH chỉ thực hiện khâu thủ tục, còn phần xét duyệt vẫn phải chuyển về NH thực hiện. "Ngoài ra, các đơn vị tài chính vi mô, quỹ tín dụng nhân dân, các công ty công nghệ tài chính (FinTech)… phát triển mạnh trong thời gian tới sẽ giúp các DN tiếp cận vốn tốt hơn. Vì thế, trong thời gian tới, các NH cũng phải cạnh tranh để cho vay vốn hướng tới khối DN nhỏ và vừa", ông Huân dự báo.
Theo PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, Nghị quyết 68 đề cập về cho vay dựa trên dữ liệu, dòng tiền… sẽ thúc đẩy mở rộng cho vay bằng phương thức điện tử, tăng khả năng tiếp cận vốn của toàn xã hội. Giải pháp này khi đi vào thực tế sẽ tháo điểm nghẽn cho vay. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là đánh giá tín nhiệm của khách hàng cho vay. Từ trước đến nay, NH cho vay dựa trên phương án sản xuất, tài sản thế chấp. Trong trường hợp cho vay dựa trên tín nhiệm thì nếu khách không trả nợ, sẽ thực hiện biện pháp hạ tín nhiệm. Ở nước ngoài, nếu tín nhiệm bị hạ điểm thì đi kèm theo đó là bị hạn chế sử dụng các dịch vụ trong cuộc sống. Chính vì vậy, ý thức của khách hàng vay sẽ tăng lên. "Nghị quyết 68 sẽ thay đổi các NH trong thời gian tới trong mô hình hoạt động. Các NH sẽ cạnh tranh hơn, đặc biệt về lãi suất", chuyên gia này nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó giám đốc NHNN chi nhánh khu vực 2, khẳng định: "Những giải pháp trong Nghị quyết 68 liên quan đến nguồn lực vốn, tiếp cận vốn tín dụng NH là những giải pháp rất cụ thể và toàn diện. Trong đó, việc DN tư nhân đổi mới và nâng cao hoạt động quản lý, quản trị; minh bạch, cũng như việc phối hợp trao đổi thông tin giữa các cơ quan quản lý… sẽ là yếu tố nền tảng, là nguồn thông tin pháp lý giá trị để các NH thẩm định, xét duyệt cho vay bằng các phương thức đa dạng và hiệu quả. Việc này cũng đảm bảo được yêu cầu "chọn mặt gửi vàng" và tạo điều kiện cho DN tư nhân tiếp cận thuận lợi, sử dụng hiệu quả vốn tín dụng ngân hàng, góp phần thúc đẩy DN phát triển, thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế".
Tín dụng thuê mua phù hợp với doanh nghiệp nhỏ và vừa
Trong những năm qua, các công ty cho thuê tài chính gắn liền với hoạt động tín dụng thuê mua, vừa phù hợp với khả năng tài chính của DN nhỏ và vừa, vừa tạo điều kiện cho DN đổi mới và ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất kinh doanh. Dư nợ của các công ty cho thuê tài chính trên địa bàn TP.HCM đến cuối tháng 4 đạt 30.853 tỉ đồng, chiếm 0,76% trong tổng dư nợ tín dụng trên địa bàn và tăng 0,7% so với cuối năm. DN chủ yếu vay mua, thuê mua máy móc thiết bị để sản xuất, cũng như đổi mới và ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất.
