Quét dữ liệu, phát hiện hộ kinh doanh kê sai doanh thu
Phát biểu tại tọa đàm "Mở cao tốc cho kinh tế tư nhân", ngày 28.5 tại Hà Nội, ông Mai Sơn, Phó cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính), nhấn mạnh hình thức thuế khoán hiện không còn phù hợp.
Phó cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn phát biểu tại tọa đàm
ẢNH: TP
"Hộ kinh doanh không chỉ mưu sinh đơn giản. Rất nhiều hộ kinh doanh có hoạt động kinh doanh mở rộng, từ ngành nghề kinh doanh đến hình thức kinh doanh. Ví dụ, một hộ kinh doanh có thể có địa điểm kinh doanh cố định, đồng thời tham gia hoạt động trên các sàn thương mại điện tử. Hộ kinh doanh có thể kinh doanh tại một khu, một tuyến phố, song cũng có thể là xuyên địa phương, xuyên biên giới", ông Sơn nói.
Đáng chú ý, với việc chia sẻ cơ sở dữ liệu từ các bộ, ngành, ngành thuế phát hiện ra có tình trạng hộ kinh doanh thực hiện kê khai doanh thu chưa đúng.
Hộ kinh doanh hiện nay không chỉ tự sản xuất ra mặt hàng để kinh doanh mà phải nhập hàng đầu vào. Rất nhiều ngành nghề kinh doanh, cơ quan thuế đã quét, xác lập được giá trị đầu vào, từ đó xác định được hộ kinh doanh kê khai với cơ quan thuế chưa đúng.
Một mặt, hộ kinh doanh sẽ bị truy thu, phạt; mặt khác, cơ quan thuế rất khó hỗ trợ khi các hộ kinh doanh muốn điều chỉnh thông tin liên quan.
Theo ông Sơn, chuyển đổi hình thức từ khoán thuế sang kê khai thuế sẽ giúp ngành thuế tối ưu hóa việc hỗ trợ hộ kinh doanh. "Chúng tôi có thể giúp hộ kinh doanh xây dựng cơ sở dữ liệu, phần mềm kế toán, từ các thiết bị cầm tay như máy tính bảng, máy điện thoại..., hộ có thể tự kết nối máy tính tiền, kết xuất ra doanh thu và tự xác định được nghĩa vụ.
Vẫn phương thức đó, vẫn những gì cơ quan thuế đã làm nhưng tất cả được minh bạch thì người nộp thuế sẽ không vướng vào việc truy thu; không có nhiều sự thay đổi làm tăng thuế hoặc sự xử lý nào đó", ông Sơn nhấn mạnh.
Kê khai thuế theo từng ngưỡng doanh thu
Theo Nghị quyết 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân: hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không áp dụng phương pháp khoán thuế từ ngày 1.1.2026; nộp thuế theo pháp luật về quản lý thuế.
Từ 1.1.2026, khoảng gần 2 triệu hộ kinh doanh nộp thuế khoán sẽ chuyển đổi sang kê khai thuế
ẢNH: ĐAN THANH
Nhà nước bố trí kinh phí để cung cấp miễn phí các nền tảng số, phần mềm kế toán dùng chung cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh.
Trao đổi với Thanh Niên, bà Nguyễn Thị Thu, Trưởng ban Nghiệp vụ thuế (Cục Thuế), cho biết từ 1.1.2026, khoảng gần 2 triệu hộ kinh doanh nộp thuế khoán sẽ chuyển đổi hoàn toàn hình thức nộp thuế.
Với pháp luật hiện hành, hộ, cá nhân kinh doanh có 2 hình thức nộp thuế là khoán và kê khai. Khi xóa bỏ hình thức thuế khoán, chỉ còn một hình thức là kê khai thuế, sẽ căn cứ trên doanh thu bán hàng của hộ, cá nhân kinh doanh.
"Bộ Tài chính đang rà soát toàn bộ pháp luật về thuế có liên quan. Từ 1.1.2026, các pháp luật về thuế có liên quan sẽ có những sửa đổi phù hợp với đối tượng là hộ, cá nhân kinh doanh. Trong hướng dẫn chi tiết, các hộ kinh doanh có doanh thu khác nhau thì áp dụng biện pháp nộp thuế cụ thể", bà Thu nói.
Chuyên gia thuế Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, nhấn mạnh xóa bỏ hình thức thuế khoán sẽ góp phần quan trọng giải quyết những bất cập như thất thu thuế hay tình trạng tiêu cực.
Tuy nhiên, ông Tú lưu ý việc triển khai cần có lộ trình và giải pháp hỗ trợ phù hợp cho các hộ kinh doanh. Cơ quan quản lý phải tính toán làm sao để các hộ kinh doanh có thể tuân thủ quy định dễ dàng, hình thức hóa đơn, chứng từ đơn giản.
"Cần tránh để hộ kinh doanh hoang mang, dẫn tới chây ỳ hoặc mỗi hộ làm một kiểu", ông Tú nói.
