"Cầm tay chỉ việc" cho 2 triệu hộ kinh doanh kê khai thuế
Cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết sắp tới sẽ mở cổng kê khai thuế dành cho hộ kinh doanh (HKD) thao tác làm quen, trước khi áp dụng chính thức từ đầu năm 2026 - thời điểm chuyển đổi sang kê khai, nộp thuế theo doanh thu thực tế. Trong thời gian thao tác thử nghiệm, cơ quan thuế sẽ ghi nhận phản ánh, hỗ trợ kỹ thuật cho các hộ. Ngoài ra, ngành thuế cũng phối hợp với nhà cung cấp giải pháp để tự động tích hợp giữa phần mềm quản lý bán hàng, sổ kế toán và hệ thống kê khai thuế, tờ khai gợi ý. Việc này nhằm giảm chi phí và thời gian cho người nộp. Theo số liệu từ Bộ Tài chính, đến cuối 2024 cả nước có khoảng gần 2 triệu hộ, cá nhân kinh doanh nộp thuế khoán, thuộc diện phải chuyển đổi lần này và ngành thuế xác định sẽ hỗ trợ 2 triệu HKD này trong quá trình chuyển đổi.
Hộ kinh doanh đề xuất trang kê khai thuế cần đơn giản, dễ hiểu và có thể thao tác kê khai ngay trên điện thoại khi cần
ẢNH: LAM NGHI
Nhiều HKD bày tỏ ủng hộ, vui mừng vì được tập dượt và mong muốn cổng kê khai của ngành thuế phải "cực kỳ đơn giản, thao tác ít". Bà Phan Thu Linh (P.Phú Mỹ, TP.HCM), chủ HKD hàng ăn uống, chia sẻ: "Tâm lý của HKD bước đầu chuyển đổi hình thức đóng thuế rất quan trọng. Nếu tạo áp lực, HKD sẽ nản và dễ sai phạm hoặc tìm cách né tránh. Theo tôi, cơ quan thuế muốn có nhiều người nộp thuế, tuân thủ pháp luật tốt thì phải thiết kế công cụ kê khai thuế trên mạng càng đơn giản càng tốt; đặc biệt đừng đưa quá nhiều kiến thức về kế toán và thuế vào. Làm thế nào để chúng tôi chỉ cần thực hiện vài thao tác bấm chuột trên máy tính hoặc trên điện thoại là có thể khai báo và nộp được thuế".
Bà Bùi Thu Hiền (P.An Đông, TP.HCM), HKD ngành hàng thời trang, góp ý: Hiện tại, nếu có nền tảng nào đang hoạt động và đã hướng dẫn lâu nay cho HKD thì nên để tiếp tục sử dụng để tránh xáo trộn, dẫn đến tâm lý lo lắng bất an cho những người yếu công nghệ. "Không nên quá cứng nhắc là bỏ hết cách kê khai thuế cũ đã và đang hướng dẫn thực hiện lâu nay để mở thêm cổng khác, lại bắt tập làm quen từ đầu. Chẳng hạn, lâu nay người kinh doanh được hướng dẫn giới thiệu kê khai trên trang thuedientu, thời gian sau này lại có những email báo cài phần mềm khác như eTax. Làm như vậy khiến HKD thấy lúng túng bởi chúng tôi đã không rành công nghệ, thay đổi liên tục theo không kịp, rất sợ sai. Sai liên quan thuế thì không chỉ mất tiền bạc mà còn nguy cơ vi phạm pháp luật", bà Hiền bộc bạch.
Một số HKD khác lại kiến nghị ngành thuế thống nhất cung cấp phần mềm miễn phí cho HKD, ngay cả phí hóa đơn. Một số hộ khác đề nghị nên khai thác kê khai thuế ngay trên phần mềm VNeID cá nhân. HKD có thể mở điện thoại ra kê khai trên đó hằng ngày hoặc hằng tuần, cuối tháng hay cuối quý, bấm gửi là "tiện nhất".
Miễn phí phần mềm, sử dụng AI hướng dẫn
Chuyên gia thuế Đinh Thị Huyền, Giám đốc Công ty CP tư vấn thuế Savitax, cho biết bà và nhiều thành viên của Hội tư vấn và đại lý thuế TP.HCM liên tục tổ chức các buổi hướng dẫn, tuyên truyền đến HKD từ các vùng xa xôi đến ngay trong thành phố. Đa số HKD rất mong muốn hiểu biết việc kê khai thuế một cách tường tận và có thể tận tay làm được. Tuy nhiên, quá trình hướng dẫn cho thấy các thao tác khai thuế áp dụng đối với HKD càng đơn giản, dễ hiểu mới có hiệu quả. Hệ thống khai thuế trực tuyến cho HKD theo thông tin của Cục Thuế có thể sẽ là một phân hệ mới trên Cổng dịch vụ thuế điện tử (eTax). Mục đích là giúp HKD thực hiện nghĩa vụ thuế theo phương pháp kê khai thay thế cho phương pháp thuế khoán truyền thống chính thức áp dụng từ năm 2026. Trên đó sẽ có tất cả các mẫu biểu dành cho HKD để họ có thể lựa chọn và kê khai. "Quan trọng hơn hết là phần mềm sẽ miễn phí cho HKD, để HKD có thể giảm thiểu được chi phí vận hành", bà Huyền nhấn mạnh.
Tuy vậy, bà Huyền cũng đưa ra một số đề xuất cụ thể với với cổng kê khai thuế này. Thứ nhất, giao diện kê khai thuế đối với HKD nên được thiết kế tối giản, chỉ hiển thị các chỉ tiêu cần thiết, sử dụng ngôn ngữ phổ thông cho các cảnh báo lỗi thay vì các chỉ dấu kỹ thuật hay chuyên môn quá khó hiểu. Thứ hai, cần tự động hóa dữ liệu bằng cách triển khai tính năng "tờ khai gợi ý", tự động điền số liệu doanh thu từ hóa đơn điện tử đã phát hành. Thứ ba, thời gian không còn nhiều, cần có sự hỗ trợ cấp tốc, tích hợp trợ lý ảo (Chatbot) để giải đáp tức thời các thắc mắc về thuế suất, mã ngành cho HKD; bởi nhân sự ngành thuế không thể "cầm tay chỉ việc" cho 2 triệu HKD trong thời gian quá ngắn như vậy. Bên cạnh đó, cần thiết bổ sung video hướng dẫn ngắn ngay trên giao diện để HKD dễ dàng làm quen với quy trình kê khai mới.
Nên mở rộng ra, kê khai rồi, nếu bấm chuyển đóng thuế luôn thì hệ thống có thể ghi nhận. Chức năng này có thể liên kết thế nào để hỗ trợ giải quyết cho các trường hợp bị nợ thuế, quên đóng thuế, bị hoãn xuất cảnh tại sân bay. Bởi hiện tại, cá nhân bị hoãn xuất cảnh, đóng thuế rồi mất cả mấy ngày, nửa tháng chưa nhận được giấy xóa hoàn thành nghĩa vụ thuế, làm chậm nhiều công việc làm ăn. Cần phải làm thế nào mà cơ quan quản lý xuất nhập cảnh và cơ quan thuế có thể thông tin cho nhau bất kỳ lúc nào cần và giải quyết được ngay.
Luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty TNHH Minh Đăng Quang
Chuyên gia thuế Đinh Thị Huyền nhấn mạnh: "Cục Thuế nên tích hợp phần tra cứu mã số thuế (API) với các phần mềm bán hàng phổ biến để đồng bộ dữ liệu trực tiếp, giảm nhập liệu thủ công. Nếu làm nhanh và tận dụng tối đa các công cụ AI, Chatbot… cộng thêm giao diện đơn giản như tôi nói trên, chắc chắn HKD sẽ yên tâm chuyển đổi. Đã không làm thì thôi, làm thì nên đồng bộ, chuyên nghiệp ngay từ đầu".
Luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty TNHH Minh Đăng Quang, cũng đồng tình, đa số HKD chưa quen, thậm chí chưa biết cách kê khai thuế trên mạng thế nào, nên hình thức phải rõ ràng, dễ hiểu, nhưng hiệu quả. Muốn vậy, bước đầu cần có những video hướng dẫn bên cạnh để HKD nhìn vào đó thao tác thử, đến sau ngày 1.1.2026 mới đi vào nề nếp được. Trong quá trình đó, cổng kê khai này cũng mở cửa ghi nhận góp ý chuyên môn và HKD để chỉnh sửa, tối ưu dần dần. Trên đó, có thể chia ra 3 nhóm HKD để thực hiện nghĩa vụ thuế như doanh thu mỗi năm dưới 200 triệu đồng, từ 200 triệu đến 3 tỉ đồng và trên 3 tỉ đồng. Ai thuộc nhóm nào, bấm vào đó để kê khai "nhanh - gọn - lẹ".
"Tinh thần là đơn giản thôi, để HKD tập làm quen dần, vài năm nữa thêm các chỉ tiêu mở rộng tính sau, quan trọng đừng quá ôm đồm, đừng quá chuyên môn hóa. Quan trọng nữa là hạ tầng số cho ngành thuế cũng phải đủ lớn, để việc kê khai thông suốt không bị nghẽn, đừng để kê khai hết rồi, bấm gửi lại bị quay vòng vòng, một lát bị xóa hết, phải khai lại từ đầu chẳng hạn. Khởi đầu vậy là dễ nản lắm", luật sư Trần Xoa nhấn mạnh.
