"Tối hậu thư" không nhận trông, giữ xe điện của các Ban Quản lý chung cư đều viện dẫn lý do: "Việc gửi xe ô tô điện tại hầm xe tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn về phòng cháy chữa cháy do đặc thù liên quan tới hệ thống pin, ắc quy và việc sạc điện không đúng quy định". Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, xe điện không hề dễ gây cháy nổ, thậm chí tỷ lệ còn thấp hơn xe xăng.

ẢNH: T.N

Xác suất cháy nổ ở xe điện thấp hơn tới 80 lần so với xe xăng dầu 

Tháng 11.2023, một vụ hỏa hoạn xảy ra tại bãi đỗ xe sân bay Luton (Vương quốc Anh). Vụ việc đã dấy lên đồn đoán rằng một chiếc xe điện là nguyên nhân, theo The Guardian. Tuy nhiên, Sở Cứu hỏa Bedfordshire đã nhanh chóng bác bỏ giả thuyết này. Họ cho biết ngọn lửa dường như bắt nguồn từ một chiếc ô tô chạy dầu diesel.

Dù vậy, tin đồn vẫn không lắng xuống. Nó lan truyền trên mạng xã hội nhanh như cháy rừng và mọi người dường như mặc định xe điện dễ gây cháy nổ hơn so với xe xăng, dầu vì những rủi ro tiềm ẩn từ pin và quá trình sạc điện.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, bằng chứng cho thấy không có lý do gì để nghĩ rằng xe điện dễ bốc cháy hơn. Ông Colin Walker, chuyên gia về giao thông, nói với The Guardian: "Tất cả dữ liệu đều chỉ ra rằng xe điện có khả năng bốc cháy thấp hơn rất nhiều so với xe chạy xăng. Rất nhiều vụ cháy xe xăng hoặc xe dầu đơn giản là không được truyền thông đưa tin".

Thực tế, dữ liệu hiện có cho thấy nguy cơ cháy ở xe xăng và xe dầu cao hơn từ 20 đến 80 lần. Đơn cử, tại Thụy Điển, một báo cáo vào tháng 5.2023 của Cơ quan Phòng vệ Dân sự Thụy Điển cho thấy xe động cơ đốt trong có khả năng cháy cao hơn 20 lần so với xe điện. Trước đó, trong năm 2022, Thụy Điển ghi nhận 106 vụ cháy liên quan đến các phương tiện điện hóa. Hơn một nửa trong số đó là xe scooter điện (38 vụ) và xe đạp điện (20 vụ). Trong số 611.000 xe điện của Thụy Điển, có 23 vụ cháy được báo cáo (chiếm 0,004%). Trong khi đó, 4,4 triệu xe xăng và dầu ghi nhận 3.400 vụ cháy (chiếm 0,08%).

Chuyên theo dõi các vụ cháy pin xe điện du lịch trên toàn thế giới, EV FireSafe dẫn số liệu cụ thể: Tại Úc, từ năm 2010 đến tháng 6.2023, cơ sở dữ liệu của họ chỉ ghi nhận 393 vụ cháy được xác minh trên toàn cầu. Con số này chiếm tỷ lệ rất nhỏ trên tổng số khoảng 30 triệu xe điện đang lưu thông cùng thời điểm.

Trên toàn cầu, EV FireSafe nhận thấy khoảng 0,0012% xe du lịch điện bị cháy từ năm 2010 đến 2023. Mặc dù khó tìm thấy số liệu toàn cầu tương tự cho xe xăng và dầu, EV Firesafe đã sử dụng báo cáo từ nhiều quốc gia và nhận thấy nguy cơ cháy ở các loại xe này cao hơn nhiều, ở mức 0,1%. Con số này cao hơn 80 lần so với tỷ lệ mà EV Firesafe tìm thấy ở xe điện.

Mới nhất, kết quả nghiên cứu của AutoInsuranceEZ cho thấy, khả năng xảy ra cháy nổ của ba dòng xe Hybrid, xe chạy xăng, dầu và xe "thuần" điện lần lượt là 3.474,5/100.000, 1.529,9/100.000 và 25,1/100.000. Nghĩa là, so với xe chạy xăng, dầu truyền thống thì tỷ lệ cháy của xe điện chạy bằng pin chỉ bằng 1/61 lần.

Xe điện cháy nổ vì đâu?

Lý giải về "nỗi oan" của xe điện, nhiều chuyên gia nhìn nhận, do phương tiện này còn mới mẻ nên các sự vụ xảy ra liên quan tới xe điện sẽ thu hút sự chú ý của người đọc hơn, từ đó, hình thành định kiến như trên.

Theo Viện Bảo hiểm An toàn Đường cao tốc (The Insurance Institute for Highway Safety - IIHS), xe điện vốn dĩ an toàn hơn các phương tiện xe xăng. Mức độ tin cậy về sự an toàn của xe điện trong năm 2022 đứng ở vị trí cao nhất. Hầu hết các nhà sản xuất đều đưa các mẫu EV của họ vào chương trình đánh giá, kiểm nghiệm xe Euro NCAP (Chương trình đánh giá xe mới của châu Âu), tất cả đều nhận kết quả như những mẫu xe được trang bị động cơ đốt trong có cùng hiệu suất cũng như kích thước tương tự.

Trên thực tế, xăng, dầu rất dễ cháy do điểm chớp cháy của xăng là -43 độ C, của dầu diesel là 52 độ C. Chỉ cần có tác động ma sát hoặc nhiệt lượng vừa đủ đến điểm chớp cháy là sẽ gây hỏa hoạn. Trong khi đó, đối với xe điện chạy pin, bao gồm cả ô tô điện và xe máy điện, bộ phận quan trọng nhất là pin lithium được bảo vệ trong khối kim loại chắc chắn nên rất khó cháy nổ. Cho dù gặp ngọn lửa, pin lithium cũng cần một khoảng thời gian và nhiệt lượng cần thiết mới bị cháy.

Các chuyên gia về kỹ thuật ô tô khẳng định, đa số các dòng xe điện và bộ sạc phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của nhà sản xuất, phù hợp với tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế thì mới được lưu hành. Tỷ lệ lỗi pin trong quá trình sản xuất ước tính là 1/40 triệu. Các yếu tố như sạc quá mức, ảnh hưởng của nguồn nhiệt từ bên ngoài hoặc các tác động cơ học có thể làm tăng xác suất lỗi pin, nhưng tỷ lệ vẫn rất thấp.

Bên cạnh đó, khi sạc pin thì hệ thống của chiếc xe sẽ điều khiển dòng điện sạc. Khi đủ mức điện năng đã cài đặt hoặc đầy pin thì hệ thống sẽ tự ngắt. Nếu xảy ra hiện tượng quá dòng thì cả xe và bộ sạc cũng đều có cơ chế tự ngắt để bảo vệ thiết bị. Cơ chế tự ngắt này cũng tương tự các ổ điện, hộp điện có rơ le, aptomat. Tuy nhiên, nếu người tiêu dùng mua xe máy điện không rõ nguồn gốc, không đảm bảo chất lượng, hoặc tự ý lắp đặt pin, phụ kiện trôi nổi sẽ đe dọa nghiêm trọng đến an toàn của xe.

"Phần dễ cháy nổ nhất lại là pin Lithium-ion với chất dung môi dễ bắt lửa. Phần này là phần luôn được các nhà sản xuất quan tâm hàng đầu. Mảng pin luôn được gia cố với độ cứng vững cao, các cell pin được ngăn cách bằng vách nhôm để đảm bảo khi có sự cố sẽ chỉ xảy ra ở một vùng nhỏ. Trên thực tế, có thể nói xe điện vẫn an toàn hơn xe xăng cũng nhờ vào trọng lượng và vị trí đặt pin, acquy nằm ở vị trí thấp, cụ thể là gầm xe. Chủ yếu làm giảm lực trọng tâm nhằm giảm tối thiểu khả năng lật xe khi gặp phải tai nạn" - các chuyên gia lý giải. 

Ngoài ra, hệ thống an toàn chủ động của xe ô tô điện thường tốt hơn. Bởi chúng sử dụng hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến ADAS - một hệ thống điện tử hỗ trợ người điều khiển phương tiện lái xe an toàn và thuận tiện hơn.

Ông Lê Thanh Hải - Viện Nghiên cứu và Phát triển TP.HCM (HIDS) cho biết, qua quá trình khảo sát ý kiến các chuyên gia chuyên môn về năng lượng điện thì nguyên nhân chủ yếu gây cháy nổ phương tiện điện thời gian qua do đường truyền ở các khu nhà nhọ, khu chung cư cũ không đảm bảo, còn quá trình chuyển điện từ phích cắm tới ổ sạc xe, cho tới phương tiện có độ đảm bảo an toàn rất cao. Do đó, trong thiết kế chính sách các đề án chuyển đổi xanh của TP.HCM, HIDS đã đưa đề xuất chính quyền địa phương cần tăng cường kiểm tra, khuyến nghị các chủ nhà trọ thiết kế lại hệ thống điện đồng bộ để đảm bảo các xe cho tài xế sạc qua đêm và có kiểm tra, giám sát để đảm bảo an toàn.

Riêng đối với các chung cư cũ, thành phố sẽ lập đội liên ngành bao gồm Công ty Điện lực, Sở Xây dựng, cơ quan phòng cháy chữa cháy... để thiết lập một bản đồ tổng: các chung cư cũ đủ tiêu chuẩn sẽ tự động được phê duyệt đầu tư lắp đặt trạm sạc hoặc tự động kết nối điện sinh hoạt tới các tài xế xe 2 bánh tại các bãi xe. Từ đó, giảm thủ tục xin phép, nhanh chóng phát triển hạ tầng trạm sạc để đáp ứng các mục tiêu. Quan điểm xuyên suốt của TP.HCM là "quyền sạc điện" của người dân không những phải đảm bảo thuận tiện ở mọi nơi mà còn phải được ưu tiên thúc đẩy để tăng tốc công cuộc chuyển đổi giao thông xanh.