Phần lớn ngành, nghề vẫn áp dụng cơ chế tiền kiểm
Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý về dự án luật Đầu tư (thay thế). Dự kiến, dự luật sẽ được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 10 (tháng 10.2025).
Bộ Tài chính đề xuất các luật chuyên ngành không được quy định về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện
ẢNH: LÃ NGHĨA HIẾU
Tại dự thảo tờ trình, Bộ Tài chính cho biết, Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện quy định tại luật Đầu tư 2014 gồm 267 ngành, nghề.
Theo luật Đầu tư 2020, số lượng ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện giảm còn 237. Trong đó, các yêu cầu điều kiện về phù hợp với quy hoạch hoặc có phương án, kế hoạch kinh doanh đã được cắt giảm đáng kể; các yêu cầu về vốn được bãi bỏ ở hầu hết lĩnh vực.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính đánh giá, việc cắt giảm Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện không thực chất, chủ yếu là gộp tên hoặc sử dụng tên ngành nghề có phạm vi điều chỉnh rộng để rút gọn về hình thức số lượng ngành nghề.
Hiện nay, phần lớn ngành, nghề vẫn áp dụng cơ chế tiền kiểm (phải xin giấy phép mới được kinh doanh).
Thực tế, có những ngành nghề như kinh doanh dịch vụ đóng mới, hoán cải, sửa chữa phương tiện thủy nội địa; sản xuất mũ bảo hiểm có thể không cần thiết phải kiểm soát theo cơ chế tiền kiểm. Lý do, tiêu chuẩn chất lượng đã được quản lý bởi quy chuẩn kỹ thuật. "Quy định hiện hành đang tạo rào cản gia nhập thị trường và hạn chế thúc đẩy tự do kinh doanh", Bộ Tài chính nhìn nhận.
Ngược lại, một số ngành nghề mới, tiềm ẩn rủi ro về an ninh, trật tự hoặc sức khỏe cộng đồng lại chưa được bổ sung vào danh mục có điều kiện. Chẳng hạn, kinh doanh nền tảng chia sẻ dữ liệu cá nhân hay công nghệ deepfake có thể bị lợi dụng gây mất an toàn thông tin, lừa đảo, nhưng hiện chưa có quy định kiểm soát.
Theo cơ quan này, việc quy định danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện tại luật Đầu tư chưa đáp ứng yêu cầu sửa đổi, bổ sung kịp thời trong một số trường hợp cấp bách; chưa trao quyền chủ động cho Chính phủ trong việc kiểm soát các ngành, nghề này.
Chính phủ quy định ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện
Bộ Tài chính đưa ra 3 phương án sửa đổi quy định về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.
Phương án 1: Luật chỉ quy định nguyên tắc xác định ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện là ngành, nghề mà việc thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong ngành, nghề đó phải đáp ứng điều kiện cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng.
Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện giao Chính phủ quy định.
Quy định nguyên tắc các luật chuyên ngành không được quy định về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, chỉ được quy định tại luật Đầu tư hoặc nghị định hướng dẫn luật Đầu tư để đảm bảo thực hiện thống nhất quy định về hạn chế quyền kinh doanh của nhà đầu tư.
Rà soát, đề xuất bãi bỏ các ngành, nghề không cần thiết, không hợp lý, gây cản trở hoạt động sản xuất kinh doanh, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm; bãi bỏ các ngành, nghề và/hoặc điều kiện đầu tư kinh doanh có thể quản lý bằng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật (ví dụ như: kinh doanh dịch vụ kế toán; kinh doanh dịch vụ đóng mới, hoán cải, sửa chữa tàu biển...).
Phương án 2: Giữ nguyên quy định hiện hành về nguyên tắc xác định ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và quy định Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện tại luật Đầu tư; rà soát, sửa đổi, bổ sung Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện theo hướng đề xuất bãi bỏ ngành, nghề không cần thiết, không đáp ứng nguyên tắc xác định điều kiện đầu tư kinh doanh theo quy định tại điều 7 luật Đầu tư.
Phương án 3: Giữ nguyên quy định hiện hành.
Bộ Tài chính kiến nghị lựa chọn phương án 1.
Góp ý với Bộ Tài chính mới đây, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) kiến nghị bãi bỏ 16 ngành, nghề kinh doanh có điều kiện.
Đó là: dịch vụ kế toán; xuất khẩu gạo; làm thủ tục hải quan; tạm nhập, tái xuất hàng thực phẩm đông lạnh; mua bán hàng hóa và các hoạt động liên quan mua bán hàng hóa của nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài tại Việt Nam; dịch vụ việc làm; cho thuê lại lao động; bảo hành, bảo dưỡng ô tô.
Đóng mới, sửa chữa hoán cải phương tiện thủy nội địa; đóng mới, sửa chữa hoán cải tàu biển; hoạt động xây dựng của nhà thầu nước ngoài; quản lý, vận hành cơ sở hỏa táng; tư vấn du học; phổ biến phim; biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang, thi người đẹp, người mẫu; in, đúc tiền.
