Đơn giản hóa 361 thủ tục hành chính, 447 điều kiện kinh doanh
Theo đó, Bộ Xây dựng được yêu cầu khẩn trương rà soát, đơn giản hóa 361 thủ tục hành chính và 447 điều kiện kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý. Mục tiêu là cắt giảm tối thiểu 30% thời gian giải quyết, chi phí tuân thủ và điều kiện kinh doanh trong năm 2025.
Bộ này cũng phải rút gọn thủ tục cấp phép xây dựng với dự án đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc nằm trong khu vực có thiết kế đô thị. Công điện nhấn mạnh dù thời gian qua, Chính phủ đã ban hành nhiều nghị quyết thúc đẩy cải cách hành chính, nhiều phản ánh cho thấy thủ tục xây dựng vẫn còn rườm rà, kéo dài và tốn kém.
Do đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương trong công tác thẩm định, cấp phép; đồng thời, cần rà soát toàn diện các quy trình đang áp dụng, trọng tâm là rút ngắn thời gian xử lý, loại bỏ các khâu trung gian không cần thiết, nhất là với dự án đã có quy hoạch chi tiết hoặc thuộc khu vực quy hoạch rõ ràng.
Theo ông Đinh Văn Tuân, Giám đốc Công ty xây dựng Tài Tuân, để xây dựng một căn nhà, người dân hiện phải thuê đơn vị thiết kế bản vẽ, lập hồ sơ, xin xác nhận quy hoạch, nộp lệ phí và chờ cơ quan chức năng thẩm định, cấp phép. Tổng chi phí để xin một giấy phép xây dựng có thể lên đến hàng chục triệu đồng, chưa kể những chi phí "không tên" khác nếu muốn hồ sơ được xử lý nhanh. Chính những bất cập này đã dẫn đến tình trạng người dân khi đi xây nhà thường phải nhờ cậy các "cò" giấy phép xây dựng cho nhanh, thậm chí phải "làm trước, xin sau", tạo ra một vòng lẩn quẩn phiền hà và phát sinh tiêu cực, nhũng nhiễu.
Nhiều kiến nghị bỏ giấy phép xây dựng, thay bằng đăng ký xây dựng theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ
ẢNH: ĐÌNH SƠN
Theo kiến trúc sư Nguyễn Văn Tuấn, việc cấp phép còn nhiều vấn đề bất cập tại địa phương. Chẳng hạn, nhiều quận huyện có những tuyến đường còn ngập nặng nhưng cốt nền tầng 1 chỉ được cấp phép thấp. Khi xây dựng, người dân phải làm theo cao độ thực tế để tránh ngập thì lại vướng quy định cao độ nền. Điển hình là công trình xây dựng trong một con hẻm đường Nguyễn Hữu Cảnh (P.22, Q.Bình Thạnh, TP.HCM), bản vẽ cấp phép xây dựng ghi cao độ tầng 1 là + 0,3 m so với mặt hẻm. Trong khi đó hẻm hiện hữu đang thấp hơn mặt đường Nguyễn Hữu Cảnh đến 1 m nên những nhà dân hiện hữu đã nâng nền lên 0,8 - 1,2 m so với mặt đường hẻm. Tuy nhiên, nhà xây dựng mới nếu làm theo cốt nền như nhà bên cạnh sẽ bị thanh tra và đô thị phường cho là sai phép.
"Tôi là kiến trúc sư có thể tự xin phép xây dựng cho một công trình nhà ở riêng lẻ mà mình thiết kế nhưng mỗi quận huyện lại có một tiêu chuẩn bản vẽ khác nhau, cách tính mật độ xây dựng, chừa sân trước, chừa sân sau khác nhau, thậm chí lỗ thông tầng cũng khác nhau. Chưa kể cá nhân mỗi trưởng phòng cấp phép lại có quan điểm khác nhau. Cuối cùng để thuận lợi cho việc cấp phép xây dựng, tôi đều nhờ đến những đơn vị dịch vụ", ông Tuấn dẫn chứng.
Trong khi đó, tại nhiều thành phố lớn như TP.HCM hay Hà Nội, nhiều khu đô thị đã có quy hoạch chi tiết 1/500 về mật độ xây dựng, chiều cao, chỉ giới đường đỏ, khoảng lùi, mặt ngoài công trình và được quản lý bằng hệ thống dữ liệu quy hoạch. Quy chế quản lý kiến trúc cũng đã được phê duyệt đến từng con đường, từng ô phố. Nên việc tiếp tục duy trì thủ tục cấp giấy phép xây dựng cho nhà ở riêng lẻ thực chất trở thành một thủ tục hành chính không còn phù hợp, gây lãng phí nguồn lực xã hội. Vì vậy, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là cấp bách và hợp lòng dân.
Nhanh chóng phủ kín quy hoạch 1/500
Mặt khác, để thực hiện việc bỏ cấp phép từ cấp tỉnh và cấp phường xã thì phải thống nhất quy hoạch 1/500, quy định rõ từng thông số chi tiết cho từng ô phố như: quy định rõ hệ số, mật độ, khoảng lùi trước, khoảng lùi sau, quy mô tầng, tổng chiều cao, độ vươn ra của ban công... Tất cả những thông tin này phải được công khai minh bạch trên các cổng thông tin của địa phương hoặc niêm yết trước UBND phường, xã. Khi đó người dân chỉ cần ra UBND phường, xã nộp bản vẽ thiết kế xây dựng (được công ty có chức năng hành nghề ký tên đóng dấu), kèm theo giấy thông báo khởi công. Sau khi kết thúc xây dựng, đơn vị thi công sẽ vẽ lại bản vẽ hoàn công để chủ nhà nộp cho UBND phường xã nhằm cấp sổ hồng sau khi chủ nhà thực hiện nghĩa vụ thuế.
Ông Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường, nhận định việc Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo bỏ giấy phép xây dựng là điều rất hợp lòng dân. Trong ngày 30.5, ông đã có văn bản gửi Bí thư Thành ủy TP.HCM, Chủ tịch UBND TP.HCM kiến nghị bỏ giấy phép xây dựng cho nhà ở riêng lẻ, thay vào đó người dân chỉ cần đăng ký xây dựng theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Để thuận tiện trong việc bỏ giấy phép xây dựng nhưng không làm mất vai trò quản lý Nhà nước, cần tuân theo quy định trước đây của luật Xây dựng là áp dụng đối với khu vực đã được duyệt quy hoạch tỷ lệ 1/500. Tuy nhiên vẫn còn nhiều khu vực chưa đồng bộ nên để thống nhất, TS Phạm Viết Thuận kiến nghị lãnh đạo TP.HCM xem xét chỉ đạo sở, ngành liên quan thống nhất liên sở ngành cho đăng ký xây dựng thay cho giấy phép xây dựng như hiện nay theo quy chế quản lý kiến trúc đô thị.
Cũng theo TS Phạm Viết Thuận, để bỏ cấp phép xây dựng, các địa phương phải nhanh chóng phủ kín quy hoạch 1/500 hoặc có thể ban hành quy định về quản lý kiến trúc, trước mắt ở các đô thị. Nhiều thành phố lớn trên thế giới đã bỏ cơ chế tiền kiểm bằng giấy phép xây dựng đối với các công trình nhỏ lẻ, chuyển sang mô hình hậu kiểm. Theo đó, người dân chỉ cần đăng ký xây dựng theo mẫu, khai báo thông tin trực tuyến, hệ thống sẽ tự động đối chiếu với dữ liệu quy hoạch. Nếu phù hợp, người dân được quyền xây dựng. Nếu vi phạm, công trình sẽ bị xử lý nghiêm minh và trách nhiệm thuộc về chủ đầu tư, đơn vị thiết kế, thi công, giám sát. Cách làm này không chỉ giúp giải tỏa áp lực cho bộ máy hành chính mà còn tăng tính minh bạch, giảm tiêu cực, giúp tiết kiệm chi phí và thời gian cho người dân. Đặc biệt, khi ứng dụng công nghệ số, hình ảnh vệ tinh vào quản lý xây dựng, cơ quan chức năng có thể dễ dàng kiểm tra, giám sát công trình qua hệ thống dữ liệu số hóa và phản ánh từ người dân.
Các trường hợp được miễn giấy phép xây dựng hiện nay
Theo quy định của luật Xây dựng, nhà ở riêng lẻ có quy mô dưới 7 tầng thuộc dự án đầu tư xây dựng khu đô thị, dự án đầu tư xây dựng nhà ở có quy hoạch chi tiết 1/500 đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt sẽ được miễn giấy phép xây dựng. Công trình xây dựng cấp IV, nhà ở riêng lẻ ở nông thôn có quy mô dưới 7 tầng và thuộc khu vực không có quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng khu chức năng hoặc quy hoạch chi tiết xây dựng điểm dân cư nông thôn đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt cũng nằm trong trường hợp miễn giấy phép. Ngoài ra, công trình xây dựng cấp IV, nhà ở riêng lẻ ở miền núi, hải đảo thuộc khu vực không có quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng khu chức năng; trừ công trình, nhà ở riêng lẻ được xây dựng trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử - văn hóa… chỉ cần thông báo, không cần xin phép.
