Giá vé di tích, cuộc tranh cãi chưa hồi kết
Huế từ lâu được biết đến là "thành phố di sản" với hàng trăm công trình cung điện, lăng tẩm, đền đài gắn liền triều Nguyễn. Đây là điểm đến không thể thiếu của du khách trong và ngoài nước khi muốn tìm hiểu lịch sử văn hóa VN. Tuy nhiên, bên cạnh sự choáng ngợp trước vẻ đẹp cổ kính, không ít người bày tỏ sự đắn đo khi bước qua cổng di tích bởi giá vé ngày càng cao.
Theo bảng giá 2025, vé tham quan Đại Nội hiện ở mức 200.000 đồng cho người lớn và 40.000 đồng cho trẻ em từ 7 - 12 tuổi; các lăng Minh Mạng, Khải Định, Tự Đức có giá 150.000 đồng/người lớn, 30.000 đồng/trẻ em; những lăng khác như Gia Long, Đồng Khánh, Dục Đức, Thiệu Trị dao động từ 50.000 - 150.000 đồng.
Nhìn qua, mức giá này có vẻ không quá cao so với các điểm tham quan trong khu vực, nhưng nếu cộng dồn, con số trở thành gánh nặng. Một gia đình bốn người gồm hai vợ chồng và hai con nhỏ, nếu đi đủ bảy lăng tẩm cùng Đại Nội, riêng tiền vé đã gần 1,8 triệu đồng; cộng thêm xe di chuyển, hướng dẫn viên, bữa trưa và các chi phí lặt vặt, tổng cho một ngày có thể lên đến 4,5 - 6 triệu đồng. Gia đình chị H.M (TP.HCM) 5 người lớn vừa đi Huế, chỉ tính riêng tiền vé mỗi người gần 1 triệu đồng. Đây là con số không nhỏ so với thu nhập trung bình của nhiều gia đình Việt, khiến nhiều người buộc phải cắt giảm điểm tham quan.
Hướng dẫn viên giới thiệu lịch sử Đại Nội Huế cho đoàn khách tham quan
Ảnh: Lê Nam
Anh Phạm Quang (TP.HCM) so sánh: Ở Singapore hay Malaysia, nhiều bảo tàng và di tích mở cửa miễn phí, vào rất thoải mái, sạch sẽ. Ở Huế, giá vé cao ngay cả khi nhiều nơi vẫn trong quá trình trùng tu. Trên mạng xã hội, nhiều ý kiến cũng cho rằng mức vé hiện tại chưa tương xứng với trải nghiệm…
Tranh cãi về phí tham quan không chỉ diễn ra ở Huế. Tại Nha Trang, từ 15.5.2025, Khánh Hòa bắt đầu thu phí tham quan vịnh Nha Trang, dao động 30.000 - 100.000 đồng/người tùy tuyến. Chính quyền cho rằng đây là biện pháp tăng ngân sách bảo tồn hệ sinh thái, nhưng doanh nghiệp lo ngại việc áp phí sẽ làm giảm sức hút, nhất là với khách lẻ và tour ngắn ngày.
Trước đó, phố cổ Hội An (TP.Đà Nẵng) cũng từng thông báo thu phí bắt buộc đối với khách vào phố ngay lập tức vấp phải phản ứng mạnh mẽ. Nhiều ý kiến cho rằng "bán vé vào phố" đi ngược lại tinh thần thân thiện vốn có. Sau phản ứng đó, chính quyền buộc phải điều chỉnh, để trạng thái "không bắt buộc với khách lẻ".
Ở Hà Giang, kế hoạch thu phí tham quan cao nguyên đá Đồng Văn từng bị phê phán là "làm du lịch ngược". Dư luận cho rằng cảnh quan thiên nhiên vốn là tài sản chung, nếu đặt trạm thu phí cứng nhắc sẽ phản tác dụng, cản trở du khách.
Du khách trải nghiệm chụp ảnh áo dài truyền thống tại một công trình thuộc quần thể di tích cố đô Huế
Ảnh: Lê Nam
Tương tự, Văn Miếu - Quốc Tử Giám hiện thu 70.000 đồng/lượt; một số ý kiến ủng hộ việc này vì cần kinh phí bảo tồn, nhưng không ít khách chê "đắt so với trải nghiệm".
Nên bán sỉ, thay vì thu lẻ
Bà Nguyễn Minh Nhi, Giám đốc kinh doanh Top Ten Travel (TP.HCM), thừa nhận trong hành trình tour kết hợp Đà Nẵng - Huế - Phong Nha, nếu giá vé ở Huế quá cao thì khách thường lược bớt điểm. Ví dụ giữa Bà Nà, Đại Nội và Phong Nha, khách ưu tiên Bà Nà vì hoạt động đa dạng. Công ty lữ hành chỉ mua được vé vào cổng chính, còn lăng tẩm thì khách phải tự chi thêm, điều này khiến nhiều người e ngại.
Theo bà Nhi, mức giá tour trung bình chỉ khoảng 3,6 triệu đồng, trong khi nếu áp mức vé đồng nhất cho cả khách Việt và khách quốc tế, sự chênh lệch trong khả năng chi trả sẽ lộ rõ. Người nước ngoài có thể chi 10 USD mà không nghĩ nhiều; nhưng với khách Việt, đó là khoản đáng cân nhắc.
Bà Trần Thị Bảo Thu, Giám đốc Tiếp thị và truyền thông Vietluxtour, thẳng thắn: So với trong nước, giá vé tham quan di tích Huế cao hơn Hội An, Mỹ Sơn và tương đương Tràng An, nhưng Tràng An đã bao gồm dịch vụ vận hành. Với khách thu nhập trung bình thấp, đây rõ ràng là trở ngại.
Hội An từng gây tranh cãi khi thu phí vào phố cổ
Ảnh: Lê Nam
Dẫn trường hợp Campuchia hiện thu 37 USD/khách để tham quan quần thể Angkor trong hai ngày, chỉ áp dụng cho khách quốc tế, còn người dân địa phương thì không thu phí, ông Nguyễn Văn Mỹ, đại diện Công ty du lịch Lửa Việt, cho biết quần thể này có tới 99 đền chính và hàng trăm đền nhỏ, nhưng chỉ bán một vé thay vì chia nhỏ. Huế cũng có thể bán sỉ tương tự, ví dụ 500.000 đồng cho 4 lăng, khách sẽ ở lại lâu hơn vì tiếc vé, đồng nghĩa phát sinh thêm chi tiêu cho ăn uống, lưu trú. Nếu tính riêng lẻ, mỗi người dễ mất cả triệu đồng, nhưng gom lại chỉ khoảng 600.000 - 700.000 đồng thì hợp lý hơn. Thậm chí có thể thiết kế vé hai ngày để giữ chân du khách.
Đây cũng là quan điểm của hầu hết du khách cũng như đại diện các công ty du lịch. Vấn đề không nằm ở chuyện "có thu phí hay không", mà là "thu thế nào cho hợp lý" để vừa đảm bảo nguồn lực bảo tồn di sản, vừa giữ được sức hút với du khách.
Bà Nguyễn Minh Nhi cho rằng nên có mức giá vừa phải hơn cho khách nội địa, đặc biệt là học sinh, sinh viên và đoàn đông. Không thể miễn phí nhưng ưu đãi để kích cầu. Nếu giá vé quá cao, tính cạnh tranh của tour sẽ giảm mạnh, công ty khó bán; còn du khách trong nước cũng ít cơ hội tìm hiểu lịch sử, văn hóa cố đô.
Khách du lịch tham quan, chụp ảnh lưu niệm tại một lăng tẩm triều Nguyễn ở Huế
Ảnh: Lê Nam
Bà Trần Thị Bảo Thu cũng đề xuất chính sách vé linh hoạt theo mùa thấp điểm, áp dụng vé combo nhiều điểm. Ngoài ra, các điểm đến cần đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ đi kèm như nghệ thuật, trải nghiệm ẩm thực, thực tế ảo… sẽ giúp du khách cảm thấy "xứng đáng với giá vé" và sẵn sàng chi tiêu nhiều hơn.
Thực tế nhiều điểm di tích từng gây tranh cãi vì phí tham quan như phố cổ Hội An, cao nguyên đá Đồng Văn, Văn Miếu (Hà Nội)…; sau phản ứng của dư luận, chính quyền đều điều chỉnh chính sách, kết hợp thêm lễ hội, thuyết minh tự động, trải nghiệm thực tế ảo hay sản phẩm văn hóa để tăng sức hút. Điều đó cho thấy không chỉ thay đổi giá mà cần đa dạng hóa dịch vụ, áp dụng vé combo linh hoạt và phân biệt chính sách giữa khách nội địa và quốc tế, để vừa bảo tồn di sản vừa khiến du khách cảm thấy "xứng đáng với giá vé".
Nếu tìm được sự cân bằng giữa nguồn thu bảo tồn di sản và trải nghiệm du khách, các điểm đến không chỉ giữ gìn di sản mà đây còn là động lực bền vững cho phát triển du lịch.
Từ phía cơ quan quản lý, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế nhiều lần khẳng định nguồn thu từ vé tham quan là "huyết mạch" để duy trì công tác bảo tồn. Theo dữ liệu thống kê du lịch của Cục Du lịch quốc gia VN, riêng năm 2024, TP.Huế đón gần 2,8 triệu lượt khách, mang lại hơn 422 tỉ đồng doanh thu từ vé tham quan, vượt 32% kế hoạch và tăng gần 19% so với năm 2023. Nguồn thu này được dùng để chi cho nhiều dự án trọng điểm như tu bổ Kinh thành Huế, trùng tu Điện Cần Chánh - công trình quan trọng bậc nhất triều Nguyễn, cùng với kinh phí gần 300 tỉ đồng bố trí cho công tác bảo tồn trong năm.
