Tại khóa tập huấn bảo vệ và hỗ trợ tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng, do Cục Báo chí (Bộ VH-TT-DL) tổ chức ngày 18.11, hàng loạt cảnh báo về nạn bắt cóc online và lừa đảo tống tiền qua mạng được các chuyên gia đưa ra.
Khóa tập huấn bảo vệ và hỗ trợ tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng, do Cục Báo chí tổ chức
ẢNH: THU HẰNG
Sinh viên khóc nức nở cầu cứu Tổng đài 111
Bà Lê Thị Mai Quyên, đại diện Tổng đài Quốc gia bảo vệ trẻ em 111 (Bộ Y tế), cảnh báo bắt cóc online và lừa đảo tống tiền đang là 2 hình thức lừa đảo trực tuyến phổ biến thời gian gần đây. Không còn là các cú điện thoại gọi điện vu vơ, kẻ gian hiện xây dựng "kịch bản" hoàn chỉnh, nắm rõ hồ sơ nạn nhân để thao túng.
Tội phạm giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án và gửi “lệnh bắt”, “hồ sơ điều tra” giả khiến nạn nhân hoảng loạn ngay từ đầu. Chỉ cần nạn nhân tỏ ra bối rối, căng thẳng, các đối tượng ngay lập tức tấn công tâm lý, yêu cầu tháo SIM, bật chế độ máy bay, chỉ liên lạc qua ứng dụng và phải báo vị trí liên tục. Đây là bước quan trọng nhất cô lập nạn nhân khỏi thế giới bên ngoài.
Sau đó, tội phạm tiếp tục thao túng bằng cách ép quay video, chụp ảnh nhạy cảm hoặc tạo dấu hiệu bị hành hung. Chúng xen kẽ đe dọa với lời lẽ thân thiện để khiến nạn nhân tin rằng chỉ có kẻ lừa đảo mới “giúp thoát tội”. Bằng cách này, đối tượng lừa đảo đã tống tiền nạn nhân, tống tiền gia đình nạn nhân hoặc nạn nhân tự động lấy tiền của gia đình để chuyển cho đối tượng.
“Theo quy định Tổng đài 111 hỗ trợ, bảo vệ trẻ em dưới 16 tuổi, nhưng chúng tôi vẫn tiếp nhận hỗ trợ dưới 18 tuổi và thậm chí có nhiều trường hợp các bạn sinh viên đại học 19 - 20 tuổi vẫn gọi điện đến tổng đài khóc nức nở vì bị lừa tiền. Hoàn cảnh các bạn rất đáng thương, phần lớn đều ở quê lên thành phố học đại học, sống xa gia đình. Số tiền bị lừa đảo đôi khi chỉ là vài triệu đồng nhưng với các bạn đây là một số tiền lớn”, bà Mai Quyên chia sẻ.
Dữ liệu từ Bộ Công an cho thấy, từ giữa 2024 đến tháng 8.2025 đã ghi nhận 50 vụ bắt cóc online, với 50 nạn nhân được giải cứu. Trong đó, có 25 nạn nhân ở TP.HCM, 90% là nữ, độ tuổi 18 - 20, hầu hết là sinh viên sống xa nhà. Thiệt hại tài chính lên đến hàng tỉ đồng, cùng với những tổn thương tâm lý kéo dài.
Bà Đinh Thị Như Hoa, Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), cảnh báo bắt cóc online là biến thể nguy hiểm của lừa đảo trực tuyến. Tội phạm sử dụng công nghệ để thao túng tâm lý, ép nạn nhân cắt đứt kết nối với thế giới bên ngoài rồi tống tiền gia đình hoặc buôn người.
Nhận diện chiêu trò để không trở thành nạn nhân
Theo bà Đinh Thị Như Hoa, để tránh bị tội phạm tiếp cận, người trẻ cần cảnh giác cao độ khi kết bạn trực tuyến. Hãy kiểm tra thông tin cá nhân, danh sách bạn chung, bài đăng, tương tác, ảnh đại diện.
“Nếu tài khoản của họ chỉ toàn người lạ và không có bạn chung thì hãy cẩn thận. Bạn nên kiểm tra nơi ở, trường học hoặc thông tin trên trang cá nhân có hợp lý và khớp với người quen biết không; đồng thời xem các bài đăng, bình luận, hoặc tương tác của họ nếu trống rỗng hoặc chỉ toàn nội dung quảng cáo, có thể là tài khoản giả”.
Theo Bộ Công an, từ giữa 2024 đến tháng 8.2025 đã ghi nhận 50 vụ bắt cóc online, với 50 nạn nhân được giải cứu (ảnh minh họa)
ẢNH: AI
Ngoài ra, theo chuyên gia an ninh mạng, các bạn trẻ nên cảnh giác với các số điện thoại lạ. Có thể “bắt bài” lừa đảo khi nhận cuộc gọi từ số lạ, không xác định được danh tính hoặc các số điện thoại với lời mời ưu đãi; giả danh cơ quan chức năng yêu cầu chuyển tiền. Hiện nay, ứng dụng Google điện thoại có thể xác minh danh tính người gọi trên điện thoại cũng giúp nhận diện cảnh báo lừa đảo.
Theo bà Mai Quyên, vấn đề cốt lõi của mọi vụ lừa đảo, bắt cóc trực tuyến là khiến nạn nhân tự cô lập, mất liên lạc với gia đình, bạn bè và cộng đồng. Nếu nạn nhân im lặng, tự tách khỏi sức mạnh của cộng đồng rất dễ bị kiểm soát.
“Tội phạm "ngắt kết nối" dùng sợ hãi, đe dọa, thao túng tâm lý để nạn nhân không chia sẻ với ai. Sự chia sẻ, gắn kết gia đình, bạn bè và cộng đồng chính là vũ khí mạnh nhất để chống lại thao túng tâm lý và lừa đảo trực tuyến”, bà Quyên nhấn mạnh
Các chuyên gia khuyến cáo, nếu rơi vào tình huống nghi ngờ bị khống chế hoặc đe dọa, nạn nhân cần gọi ngay 113, liên hệ công an địa phương hoặc tìm đến các tổ chức hỗ trợ. Với trẻ em và thanh thiếu niên, có thể gọi Tổng đài 111. Việc lên tiếng ở bất kỳ thời điểm nào cũng chưa bao giờ là quá muộn.
